Marrëveshja e Hudejbijes
Pushtimi i Hajberit
Beteja e Mut’asë
Ekspedita Dhat es-Selasil
Çlirimi i Mekkes
Beteja e Hunejnit
Ekspedita e Tebukut
Shpallja e kapitullit Bara’ah ose Teube 

 

27. Marrëveshja e Hudejbijes 

Sipas traditës islame, Qabeja në Mekke ishte ndërtuar nga Profeti Ibrahim dhe i biri Ismaili. Ata e shenjtëruan këtë vend si qendra shpirtërore e botës monoteiste. Qabeja ishte kthyer tashmë në kiblen e myslimanëve, që do të thoshte se ata duhej të ktheheshin drejt saj në lutjet e tyre. Por rojet e Qabes ishin akoma idhujtarët mekkas, të cilët e përdornin këtë tempull si një panteon të 360 perëndive të tyre pagane.

Sipas traditave të lashta arabe, gjithkush mund ta vizitonte lirisht Qaben derisa ishte i paarmatosur. Përveç kësaj, çdo lloj luftimi ishte i ndaluar në katër muajt e shenjtë, njëri ndër të cilët ishte Dhilkada, muaji i njëmbëdhjetë i kalendarit.

Myslimanët kishin kohë pa e parë vendin që për ta, ishte “Shtëpia e Zotit”. Andaj, në muajin e njëmbëdhjetë të vitit të gjashtë pas Shpërnguljes, Profeti shpalli se do të shkonte i paarmatosur në vizitë të Mekkes, për të bërë Umre (pelegrinazhi i vogël) bashkë me ndjekësit e tij. Me këtë qëllim, ai u nis nga Medineja në fund të shkurtit të vitit 628 të erës sonë, bashkë me 1400 ndjekës të tij. Ata kishin marrë deve dhe kafshë të tjera për kurban por nuk kishin ndonjë pajisje luftarake përveç shpatave të tyre.

Kur ky  karvan pelegrinësh arriti në rrethinat e Mekkes, Profetit i erdhi fjalë se idhujtarët nuk do t’i lejonin të hynte në qytet dhe se nëse duhej, do ta përdornin forcën për ta penguar një gjë të tillë. Kjo gjë shkaktoi një zemërim të madh në mesin e myslimanëve.  karvani u ndal pranë një pusi të quajtur Hudejbije, në veri të Mekkes. Profeti u dërgoi një porosi kurejshitëve, në të cilën thoshte se kishin ndërmend vetëm të rrotulloheshin shtatë herë rreth Qabes, t’i bënin kurban kafshët e tyre dhe të ktheheshin në Medine menjëherë. Kurejshi nuk u pajtua. Shumë porosi të tjera u dërguan por ata nuk lejuan kurrsesi që myslimanët të futeshin në Mekke.

Më në fund, Profeti i kërkoi Umar ibn el-Khattabit që të shkonte në Mekke e t’u shpjegonte idhujtarëve se ç’ishte qëllimi i vizitës së myslimanëve, duke i siguruar se ata nuk kishin për qëllim të luftonin kundër dikujt. Përveç kësaj, i kërkoi që t’u betohej se pas riteve të Umres, ata menjëherë do të ktheheshin në Medine.

Por Umari e refuzoi kërkesën e Profetit, duke thënë se nuk kishte në Mekke askënd që do të mund ta mbronte. Ai sugjeroi që Profeti ta dërgonte Osman bin Affanin sepse idhujtarët nuk do t’i bënin ndonjë dëm atij.

 

Sir William Muir

Lajmëtari i parë nga kampi mysliman që shkoi në Mekke ishte një konvertit nga fisi Khoza, të cilin mekkasit e keqtrajtuan, ia morën devenë e Profetit, me të cilën kishte ardhur, dhe madje u kërcënuan se do ta vrisnin. Por atmosfera ishte bërë disi më paqësore tani dhe Muhammedi i kërkoi Umarit që të shkonte si emisar i tij në Mekke. Umari u arsyetua se Kurejshi kishte një urrejtje personale kundër tij dhe se për më tepër, ai nuk kishte ndonjë të afërt me ndikim, i cili do të mund ta mbronte nga sulmet e tyre. Ai i sugjeroi Profetit që ta dërgonte Osmanin (“Jeta e Muhammedit”, 1877). 

S.Margoliouth

U vendos që të dërgohej një emisar në Mekke por fakti se shumë prej myslimanëve i kishin përlyer duart e tyre me gjakun e mekkasve, bënte që shumë prej tyre të rrinin anash, për të mos e rrezikuar jetën e tyre. Madje edhe Umari, zakonisht aq entuziast për ta përdorur shpatën e tij, nuk guxoi. Më në fund, dhëndri i Profetit Osman bin Affani, i cili s’kishte marrë pjesë në Bedër që të mund të qëndronte pranë gruas së tij të sëmurë, u dërgua në Mekke (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, 1931). 

Është vërtet e çuditshme që Umari nuk kishte dëshirë ta rrezikonte jetën për të shkuar në Mekke. Për të nuk kishte ndonjë rrezik të madh sepse ai nuk ishte nga ata myslimanë që ishin “të përlyer me gjakun e mekkasve”. Ngase Umari nuk kishte vrarë ndonjë mekkas, ai do të ishte njeriu i preferuar për idhujtarët. Andaj mosbindja e tij ndaj urdhrit të të Dërguarit është krejt e pakuptueshme.

Umari nuk pranoi të shkonte në Mekke por e zgjodhi problemin duke sugjeruar një zëvendës për veten e tij. Për këtë arsye, Osman bin Affani u dërgua në vend të tij që të bënte negociata me mekkasit. Njësoj si Umari, edhe Osmani s’i kishte përlyer duart e tija me gjakun e paganëve.

Idhujtarët e pritën mirë Osmanin dhe i thanë se ai mund të bënte Umre rreth Qabes. Ai u tha se jo vetëm ai por edhe Profeti dhe myslimanët e tjerë duhet të hynin në qytet. Kjo ishte e papranueshme për mekkasit dhe ata e arrestuan. Madje u përhapën fjalë se ai ishte vrarë.

Kur thashethemet mbi vrasjen e Osmanit erdhën deri tek Profeti, ai e interpretoi veprimin e Kurejshit si një ultimatum dhe u kërkoi myslimanëve që sërish t’i betoheshin se do t’i mbeteshin besnikë. Të gjithë iu betuan të Dërguarit të Zotit se do t’i bindeshin, pa marrë parasysh se si do të zhvilloheshin ngjarjet në vijim.

Ky betim i tyre njihet si “Betimi i Ridvanit” ose “Besëlidhja e besnikërisë” dhe të gjithë myslimanët që u betuan në këtë rast njihen si “shokët e pemës”, sepse Profeti qëndronte nën një pemë, teksa ata kalonin para tij njëri pas tjetrit dhe ia shprehnin atij besnikërinë. Numri i tyre është 1400.

Besëlidhja e myslimanëve që t’i sfidonin ngjarjet e mundshme që do të vinin, i esëlluan mekkasit dhe ata kuptuan se kokëfortësia e tyre mund të shkaktonte gjakderdhje të panevojshme. Më vonë u kuptua se Osmani nuk ishte vrarë dhe se vetëm ishte burgosur. Ata e liruan Osmanin për të demonstruar se e kishin ndryshuar qëndrimin e tyre. Një reflektim i këtij ndryshimi në qëndrimin e tyre ishte edhe dërgimi i njëfarë Suhejl bin Amri tek myslimanët, për të nënshkruar një marrëveshje me Profetin e Islamit. Suhejli njihej si një negociator i aftë dhe fleksibël.

Ai arriti në Hudejbije dhe menjëherë filluan bisedimet me Muhammedin, të Dërguarin e Zotit. Pas diskutimesh të gjata, të dyja palët u pajtuan për një marrëveshje, nenet më të rëndësishme të të cilës ishin si vijon:

1-              Muhammedi dhe ndjekësit e tij do të ktheheshin në Medine atë vit, pa bërë Umre.

2-              Do të kishte paqe ndërmjet myslimanëve dhe Kurejshit për një kohë prej dhjetë vitesh, duke filluar nga data e nënshkrimit të kësaj marrëveshjeje.

3-              Nëse ndonjë mekkas e pranonte Islamin dhe strehohej tek myslimanët në Medine, ata ishin të detyruar ta kthenin në Mekke. Por sikur ndonjë mysliman të largohej nga Medineja dhe të strehohej në Mekke, mekkasit nuk do të ishin të detyruar ta rikthejnë.

4-              Të gjithë fiset e Arabisë do të ishin të lirë për të bërë marrëveshje me myslimanët ose me Kurejshin.

5-              Myslimanët do të mund ta vizitonin Mekken një vit më vonë dhe t’i kryenin ritet e pelegrinazhit, duke mos qëndruar në qytet më tepër se tri ditë. Arma e vetme që do të mund ta mbanin me vete do të ishte shpata e tyre, e vendosur në mill. 

Kjo marrëveshje njihet si “Marrëveshja e Hudejbijes” dhe është dokumenti më i rëndësishëm politik në historinë e Islamit. Personi që u zgjodh për t’i shkruar nenet e kësaj marrëveshjeje ishte Ali ibn Ebu Talibi.

Kur po përpilohej marrëveshja, ngjau diçka që hedh dritë mbi karakteret e disa prej protagonistëve që morën pjesë në përpilimin e saj.

Duke i diktuar Aliut, Profeti tha: “Shkruaj: Në emër të Zotit, Bamirës dhe Mëshirues!” Suhejli, i cili ishte i dërguari i mekkasve, nuk e pranoi këtë dhe kërkoi që të shkruhej “Me emrin tënd O Zot!” Profeti u pajtua me kërkesën e tij.

Pastaj Profeti i kërkoi Aliut që të shkruante: “Kjo është një marrëveshje paqeje ndërmjet Muhammedit, të Dërguarit të Zotit dhe Kurejshit..”. Suhejli kundërshtoi përsëri dhe tha: “Sikur ne të të njihnim si të dërguar të Zotit, përse të luftonim me ty? Andaj mos i shkruaj fjalët “i Dërguari i Zotit” dhe në vend të tyre shkruaje emrin tënd dhe emrin e babait tënd!”

Profeti u pajtua edhe me këtë kërkesë të tij por Aliu i kishte shkruar tashmë fjalët “Muhammedi, i Dërguari i Zotit” dhe nuk pranonte t’i fshinte. Ai i tha mësuesit të tij: “Kjo pozitë të është falur nga vetë Zoti dhe unë kurrë nuk kam për t’i fshirë këto fjalë me dorën time”. Pas kësaj, Profeti e mori lapsin në dorë dhe e shleu pjesën që ishte e papranueshme për idhujtarët.

Marrëveshja e Hudejbijes u nënshkrua në dy kopje, nga një për secilën palë. 

R.V.C. Bodley

Origjinali i marrëveshjes së Hudejbijes mbeti tek Muhammedi kurse një kopje e saj iu dha Suhejlit, për t’u ruajtur në arkivat mekkase (“I Dërguari, jeta e Muhammedit”, 1946). 

Në Mekke, prijësit e Kurejshit e festonin marrëveshjen e Hudejbijes si një triumf të diplomacisë së tyre. Ata ishin të bindur se Muhammedin e kishin mundur në rrafshin taktik dhe se kjo marrëveshje, ndonëse nuk ishte një deklaratë e hapur, ishte një parashenjë e dorëzimit të tij. Kurejshi po kënaqej me atë që mendonte se ishte një dorëzim i armikut. Por ngjarjet në vijim do t’i bindnin se ky mendim i tyre ishte i gabuar. Marrëveshja e Hudejbijes jo vetëm që nuk ishte një dorëzim por ishte një nga triumfet më të mëdhenj të Islamit.

Megjithatë, në mesin e ndjekësve të Profetit, marrëveshja e Hudejbijes krijoi disa reagime të ashpra “alergjike”. Është interesante se njësoj si paganët e Mekkes, edhe disa në kampin mysliman e barazonin atë me “dorëzimin”. Atyre u printe Umar ibn el-Khattabi. Ai ishte i mendimit se kushtet e kësaj marrëveshjeje ishin “çnderuese”. Ai ishte aq i shqetësuar sa iu drejtua Ebu Bekrit për të gjetur përgjigje për pyetjet e tija. Mes tyre u zhvillua dialogu në vijim:

Umari: A është ai (Muhammedi) i Dërguari i Zotit ose jo?

Ebu Bekri: Po, ai është i Dërguari i Zotit.

Umari: A jemi ne myslimanë ose jo?

Ebu Bekri: Po, jemi myslimanë.

Umari: Nëse jemi, atëherë përse u dorëzohemi paganëve në punët e fesë sonë?

Ebu Bekri: Ai është i Dërguari i Zotit dhe ti s’ke pse përzihesh në këtë punë. 

Por zemërimi i Umarit vetëm sa u rrit më tepër pas qortimit të Ebu Bekrit dhe ai shkoi drejt e tek Profeti. Vetë Umari rrëfen:

Shkova në prani të Profetit dhe e pyeta: “A nuk je ti i Dërguari i Zotit?” Ai u përgjigj: “Jam”. Unë e pyeta prapë: “A jemi ne myslimanët në rrugë të drejtë dhe politeistët në rrugë të gabuar?” Profeti ma ktheu: “Po, ashtu është” Umari vazhdoi: “Atëherë përse tregohemi kaq të dobët para tyre? Në fund të fundit ne kemi një ushtri. Përse të bëjmë paqe me ta?” Profeti u përgjigj: “Unë jam i Dërguari i Zotit dhe e bëj atë që ma urdhëron Ai”. 

Por me sa duket, Umari nuk ishte i kënaqur as me përgjigjet e Profetit. Marrëveshja e Hudejbijes kishte krijuar në kokën e tij një dyshim të thellë dhe ai thotë: “Unë vazhdova t’i parashtroja pyetje Profetit për nenet e kësaj marrëveshjeje dhe kurrë nuk mbaj mend t’i kem folur në atë mënyrë”. 

Sir John Glubb

Shumë prej myslimanëve ishin të dëshpëruar nga rezultati i Hudejbijes, sepse kishin pritur një hyrje triumfuese në Mekke. Umar ibn el-Khattabi, si zakonisht, e shprehu indinjatën e tij. “A nuk është ai i Dërguari i Zotit, a nuk jemi ne myslimanë dhe ata idhujtarë?” iu drejtua i zemëruar Ebu Bekrit të qetë dhe besnik. “Përse të mos luftojmë, përse të bëjmë marrëveshje?” (“Pushtimet e mëdha arabe”). 

Tor Andre

Umari u kthye i shqetësuar drejt Ebu Bekrit dhe prijësve të tjerë rreth Profetit për të parë në do të pranonin një çnderim të tillë. Kohë më pas, ai do të thoshte se kurrë s’kishte pasur aq shumë dyshim për sinqeritetin e Muhammedit sa atë ditë dhe se sikur të gjente së paku njëqind vetë të të njejtit  mendim, do të ishte ndarë nga mesi i myslimanëve (“Muhammedi-Njeriu dhe besimi i Tij”). 

Maxime Rodinson

Umari dhe disa të tjerë ishin kundër idesë së një marrëveshjeje me paganët. Kalifi i ardhshëm i myslimanëve erdhi ta qortonte Profetin. Ai më vonë tha se sikur të kishte njëqind vetë pranë vetes, do të ishte ndarë nga myslimanët. Por Muhammedi ishte i palëkundur (“Muhammedi”). 

R.V.C. Bodley

Shumë nga pelegrinët dhe në veçanti Umari, ishin të dëshpëruar që Profeti ishte treguar kaq tolerues ndaj kurejshitëve thuajse  në të gjitha pikat e marrëveshjes. Atyre u dukej e pabesueshme të pengoheshin nga qëllimi i tyre pasi ta kishin bërë gjithë këtë rrugë, me një prijës që nuk kishte frikë të përballej me një armik, prej të cilit kishte humbur. Ishte akoma më e pabesueshme që ky prijës (Muhammedi) të çnderohej para emisarëve mekkas, duke mos iu drejtuar Zotit të tij siç duhej dhe duke mos e përdorur titullin e tij të Profetit, vetëm sepse një idhujtar kishte kërkuar diçka të tillë. Umari shkoi aq larg sa të pyeste: “A je ti vërtet i Dërguari i Zotit?”.

Umari shkoi për të parë se ç’mendonin myslimanët e tjerë. Pa se shumë prej tyre ishin të një mendimi me të. Për herë të parë që nga fillimi i Islamit, shenja të një revolte po shfaqeshin (“I Dërguari-jeta e Muhammedit”). 

Më vonë, Umari do të thoshte se që nga koha kur e kishte pranuar Islamin, kurrë s’kishte dyshuar në sinqeritetin e Muhammedit aq sa në ditën e marrëveshjes së Hudejbijes.

Kjo do të thotë se kohë pas kohe, Umari kaplohej nga dyshimi për sinqeritetin e Profetit dhe të misionit të tij profetik. Ai me siguri i shtypi këto ndjenja kurdo që u shfaqën por në çështjen vendimtare të marrëveshjes së Hudejbijes, dyshimi i tij kronik ishte shfaqur me një forcë aq të madhe sa ai nuk e shtypte dot. I prirë nga dyshimet e tija, ai kishte ndërmend të ndahej nga vëllazëria islame por nuk gjeti në kampin mysliman një numër të mjaftueshëm njerëzish që ishin të gatshëm ta përkrahnin këtë sipërmarrje të tij.

Intepretimi tradicional sunnit ka qenë se rebelimi dhe vrazhdësia e Umarit ndaj të Dërguarit të Zotit (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij) buronte nga dashuria e tij e thellë për Islamin. Sipas tyre, ai e donte Islamin aq shumë sa për një çast u “kaplua” dhe u mund nga emocionet. Vetëm pak më herët, ai e kishte refuzuar urdhrin e Profetit për të çuar një porosi në Mekke. Me shumë gjasa, edhe ky refuzim buronte nga dashuria e njëjtë.

Ata njerëz që insistojnë se kjo sjellje e tij teatrale buronte nga dashuria e tij për Islamin, në të vërtetë thonë se ai e donte Islamin më shumë se ç’e donte vetë Profeti i Islamit. Përveç kësaj, me sjelljen e tij, ai linte të kuptohej se i Dërguari i Zotit po gabonte që përpiqej të bënte paqe me Kurejshin dhe se ishte detyra e Umarit që ta “korrigjonte” Muhammedin.

Vetëm një ditë më parë, Umari ishte betuar se do t’i bindej të Dërguarit të Zotit në të mirë e në të keqe, në luftë e në paqe. Mbase ishte kjo arsyeja që e shtyu të bëhej “më mbretëror se vetë mbreti”.

Është një rastësi e çuditshme fakti se edhe Kurejshi në Mekke, edhe Umari me përkrahësit e tij në kampin mysliman, në marrëveshjen e Hudejbijes e shihnin të njëjtën gjë, gjegjësisht “dorëzimin” e myslimanëve. Por sikur kërcënimet e Umarit atë ditë të çonin në një përballje me Kurejshin, lexuesi mund lehtësisht të parashikojë, duke gjykuar sipas “bëmave” të tija para dhe pas kësaj ndodhie, se ç’roli do të mund të merrte përsipër ai vetë në një konflikt të tillë.

Duke shkruar për marrëveshjen e Hudejbijes, Gjeneral Lejtnant Sir John Glubb, në librin e tij “Jeta dhe koha e Muhammedit”, thotë:

Shqetësimi i madh i përjetuar nga myslimanët në Hudejbije mund të kuptohet nga gjurmët që ky rast ka lënë në memorien e tyre. Edhe shumë vite më pas, kur ushtritë myslimane kishin ndërtuar një perandori të madhe, kurdoherë që ushtarët veteranë të flisnin për ditët e kaluara, me respektin më të madh përmendeshin ata burra që luftuan në Bedër dhe ata që u betuan në rastin e Hudejbijes. Këta dy raste ishin ngjarjet më të tensionuara në historinë e zhvillimit të Islamit (“Jeta dhe koha e Muhammedit”). 

Nuk ka një tjetër njeri në mesin e ndjekësve të Profetit që ka vepruar aq lavdishëm edhe në Bedër edhe në Hudejbijes (dhe në të vërtetë, në të gjitha çastet kritike të Islamit) sa Ali ibn Ebu Talibi. Në të kaluarën, ai ishte treguar si më i afti në fushëbetejë. Por në Hudejbije, të gjithë e panë se ai ishte i pari edhe në paqe. Shumë herë në beteja, ai kishte dëshmuar se kishte një besim të palëkundur tek Muhammedi dhe tek misionin e tij. Kësaj radhe në Hudejbije, edhe njëherë demonstronte se nuk kishte asgjë që do të mund ta vinte në dyshim besimin që kishte tek mësuesi i tij.

Pas largimit të emisarëve mekkas, Profeti u urdhëroi ndjekësve të tij ta rruanin kokën dhe t’i bënin kurban kafshët që i kishin sjellë, si pjesë e ritualeve të Umres. Ai u befasua kur pa se shumë prej tyre nuk donin t’u bindeshin urdhrave të tij.

Umari ishte rebeluar hapur kundër të Dërguarit të Zotit dhe me shembullin e tij, u kishte dhënë kurajo edhe bashkëmendimtarëve të vet që ta bënin të njëjtën. I Dërguari u kthye në çadrën e tij dhe i tregoi të shoqes për këtë gjë. Ajo i tha se sikur ai t’i shpërfillte dhe t’i kryente vetë këto rite, ata do ta ndiqnin domosdo. 

S.Margoliouth

Myslimanët qëndruan të heshtur kur ai (Profeti) u kërkoi ta rruanin kokën dhe t’i prisnin kurbanet e tyre. Më në fund (pas këshillës të të shoqes Umm Seleme), ai vetë i bëri këto gjëra dhe ndjekësit e tij e bënë të njëjtën më pas. (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”) 

Me ta kryer këtë detyrë, Muhammedi u nis drejt Medines bashkë me pelegrinët. Ai ishte akoma shtatë ditë rrugë larg Medines kur iu shpall vargu në vijim:

Ne vërtet të kemi falur një fitore të qartë...(Kur’an 48:1). 

Historiani egjiptas Emin Davidar, në librin e tij “Imazhe nga jeta e Profetit” (Kairo, 1968; fq.465), shkruan se kur i Dërguari i Zotit e recitoi këtë shpallje më të fundit të quajtur “Fitorja”, Umar ibn el-Khattabi erdhi për ta takuar dhe e pyeti: “A kjo është ajo që ti e quan një fitore të qartë?” “Po”, ia ktheu i Dërguari i Zotit dhe shtoi “betohem në Atë, në duart e të cilit është jeta ime, se kjo është një Fitore e Qartë”.

Marrëveshja e Hudejbijes ishte vërtet një “fitore e qartë”, siç do të tregonte edhe zhvillimi i mëtejshëm i ngjarjeve, edhe përkundër faktit se shumë prej myslimanëve ishin të rezervuar ndaj kësaj të vërtete.

Muhammedi ishte i Dërguari i Paqes. Sikur të dorëzohej para insistimeve të “shovinistëve” të grupit të tij për të përdorur forcë, i gjithë misioni i tij do të njollosej dhe gjeneratat në vijim do të mund ta kritikonin për dëshirën e tij të madhe për dhunë. Ai u rezistoi shtypjeve të tyre për t’iu drejtuar gjykimit të armëve dhe në vend të kësaj, iu drejtua arbitrazhit të paqes, me çfarë arriti rezultate që s’mund të arriheshin dot me triumfe ushtarake.

Marrëveshja e Hudejbijes ishte produkti i një gjenialiteti politik dhe shtetformues të nivelit më të lartë. Kjo marrëveshje i solli përparësi të mëdha Islamit. Mes tyre:

1-              Kurejshi e njohu Muhammedin si një kundërshtar të barabartë. Deri atëherë, ata e konsideronin atë si një rebel dhe si një të arratisur nga hakmarrjet.

2-              Me të nënshkruar marrëveshjen, Kurejshi me automatizëm e njohu shtetin e sapolindur islam të Medines.

3-              Ata myslimanë që ishin akoma në Mekke, e fshihnin besimin e tyre nga frika e persekutimit. Pas marrëveshjes së Hudejbijes, ata filluan ta praktikonin hapur Islamin.

4-              Deri në vitin e gjashtë pas Hixhrit, i Dërguari kishte qenë vazhdimisht në luftë me arabët paganë dhe me hebrenjtë, të cilët nuk kishin pasur mundësi ta shihnin Islamin në veprim e sipër. Pas kësaj marrëveshjeje, ata do të mund ta vëzhgonin dhe ta vlerësonin me kujdes Islamin. Kjo mundësi solli në konvertimin e shumë prej tyre dhe Islami filloi të rritej me të madhe. Marrëveshje e Hudejbijes ia hapi rrugën këtij procesi të islamizimit.

5-              Shumë fise arabe, ndonëse akoma pagane, kishin dëshirë të vendosnin marrëdhënie dypalëshe me myslimanët por i trembeshin reagimit të Kurejshit. Tani ata ishin të lirë të bënin aleancë me myslimanët.

6-              Marrëveshja e Hudejbijes është përgjigja më e saktë kundër kritikave të atyre që pretendojnë se Islami është përhapur me shpatë. Nuk ka një dëshmi më të mirë se kjo marrëveshje, si një tregues i antipatisë së Muhammedit ndaj luftës si një mjet politik dhe i dëshirës së tij për paqe. Arabët paganë ishin ndikuar shumë nga propaganda kurejshe se Muhammedi dëshironte luftë. Tani me sytë e tyre mund të shihnin se Muhammedi, ndonëse kishte një ushtri me vete dhe ndonëse dy herë e kishte mundur Kurejshin, u tërhoq drejt Medines me një marrëveshje ku kishte bërë lëshime të shumta. 

Marrëveshja e Hudejbijes gjithashtu e tregon urrejtjen e Kur’anit ndaj luftës. Para marrëveshjes, myslimanët kishin fituar dy herë në betejën e Bedrit dhe të Aleatëve (Hendekut). Sikur të ishin mundur në njërën prej tyre, Islami do të ishte zhdukur përgjithmonë nga faqja e dheut. Fitorja e siguruar në të këto beteja e siguroi mbijetesën fizike të Islamit. Por edhe përkundër kësaj, Kur’ani asnjërën nuk e quajti një “fitore të qartë”. Në këndvështrimin kuranor, në mesin e të gjitha ekspeditave të Muhammedit, vetëm marrëveshja e Hudejbijes ishte një “fitore e qartë”.

Marrëveshja e Hudejbijes ishte preludi i triumfit islam kundër forcave të paganizmit, politeizmi, idhujtarës, injorancës, padrejtësisë dhe eksploatimit. Umar ibn el-Khattabi ishte zemëruar pikërisht me nenin e tretë të marrëveshjes (në lidhje me kthimin e mekkasve që arratiseshin drejt Medines, ndërkohë që mekkasit nuk ishin të detyruar t’i kthenin të arratisurit nga Medineja drejt Mekkes) sepse ajo nuk ishte reciproke. Por ishte pikërisht kjo pjesë e cila me automatizëm e vendosi Kurejshin në pozitë mbrojtjeje dhe ata shumë shpejt iu lutën Muhammedit që ta zhvleftësonte atë.

Tetëmbëdhjetë muaj pas nënshkrimit të marrëveshjes së Hudejbijes, i Dërguari i Zotit hyri në Mekke si çlirues, i shoqëruar nga dhjetëmijë besimtarë. Çlirimi i Mekkes ishte një rezultat i drejpërdrejtë i Marrëveshjes. Është pikërisht për këtë arsye që shumë historianë, me plotë të drejtë e kanë përmendur marrëveshjen e Hudejbijes si treguesin më të rëndësishëm të gjenialitetit politik të Muhammedit. 

Marmaduke Pickthall

Mes myslimanëve kishte mospajtime në lidhje me nenet e marrëveshjes dhe ata e pyesnin njëri-tjetrin: “Ku është fitorje që na u premtua?” Pikërisht gjatë kthimit nga Hudejbijeja, u shpall kapitulli i titulluar “Fitorja”. Shumë shpejt u pa, se kjo marrëveshje paqeje ishte, në të vërtetë, fitorja më e madhe e myslimanëve. Lufta kishte qenë një pengesë mes tyre dhe idhujtarëve por tani të dyja palët mund të flisnin dhe të takoheshin lirisht, gjë që do të mundësonte një përhapje më të shpejtë të kësaj feje të re. Në dy vitet që kaluan nga marrëveshje e Hudejbijes deri në rënien e Mekkes, numri i të konvertuarve ishte më i madh se numri i të gjithë të konvertuarve deri atëherë. Profeti udhëtoi në Hudejbije me 1400 vetë. Dy vite më vonë, kur mekkaset e prishën marrëveshjen, ai marshoi kundër tyre me një ushtri që numëronte 10,000 ushtarë. (“Hyrja e përkthimit të Kur’anit, 1975”)  

Dy principe të rëndësishme të Islamit mund të shihen në shembullin e marrëveshjes së Hudejbijes:

1-              Lufta duhet të shmanget me çdo kusht, derisa të mos bëhet e pashmangshme. Zgjidhja e të gjitha problemeve duhet të gjendet në mënyrë paqësore, duke i pasur parasysh principet e Islamit. Paganët dhe shumë myslimanë mendonin se i Dërguari i Zotit i kishte dhënë emisarit mekkas Suhejlit një përparësi të tepërt, e cila i lejoi atij t’i impononte kushtet e veta. Edhe përkundër kësaj, Profeti i pranoi të gjitha. Kuptohet, nuk kishte asnjë dhunim të principeve islame. Do të ishte e pamendueshme që Profeti të bënte kompromis kur të bëhej fjalë për principet e Islamit.

2-              Një i Dërguar i Zotit nuk është i detyruar t’i pranojë mendimet dhe dëshirat e ndjekësve të tij ose të njerëzve në përgjithësi. Një shumicë dërrmuese e ndjekësve të Muhammedit e kundërshtonin marrëveshjen e Hudejbijes. Por ai e shpërfilli kundërshtimin e tyre dhe e nënshkroi atë. Në të vërtetë, ai as që u konsultua me ndonjërin prej tyre. Nga fillimi e deri në fund, ai u udhëhoq jo nga dëshirat e “njerëzve” ose të “shumicës” së tyre por thjesht nga urdhrat e Zotit, të ruajtur në Librin e Tij dhe të theksuar në vargun në vijim:
Pra vendos mes tyre sipas asaj që ka shpallur Zoti dhe mos i ndiq dëshirat e tyre vetjake e mos u nda nga e vërteta që të ka ardhur! (Kur’an 5:49) 

 

 

28. Pushtimi i Hajberit 

Hajberi ishte një qytezë rreth 140 km në veri të Medines, në një luginë vullkanike të pasur me burime që dilnin nga shkëmbinj të bazaltit. Hajberi kishte një sistem të shkëlqyer ujitjeje dhe prodhonte hurma dhe drithëra.

Shumë para kohës së Profetit të Islamit, lugina e Hajberit dhe luginat e tjera në veri e në jug të saj, ishin kolonizuar nga hebrenjtë. Siç u shpreh edhe më sipër, këta hebrenj jo vetëm që ishin bujqit më të mirë në Arabi por ishin edhe më të mirët në tregti dhe në zejtari. Përveç kësaj, ata kishin krijuar tashmë një monopol në zejen e armatimeve.

Në kohën e Profetit, armatimet më të mira ishin në Hajber. Edhe ata hebrenj që u dëbuan nga Medineja dhe u vendosën në Hajber, ishin të famshëm për mjeshtërinë e tyre si farkëtarë.

 

Betty Kelen

Fisi Kajnuka u dëbua nga Medineja. Ata ishin kryesisht farkëtarë, mjeshtër në krijimin e parzmoreve shkëlqimtare, të shpatave të lakuara dhe të helmetave të bukura, të cilat e bënin akoma më të lavdishme luftën e shkretëtirës. Ata bënin parzmore cilësore prej bronzi, me një helmetë të përshtatshme dhe me shpata të mprehta që fishkëllonin në ajër kur i lëvizje (“Muhammedi- i Dërguari i Zotit”). 

Edhe hebrenjtë e Hajberit dëgjuan për marrëveshjen e Hudejbijes dhe për kushtet e saj. Njësoj si Kurejshi në Mekke dhe si Umar ibn el-Khattabi në kampin mysliman, të cilët e kishin intepretuar këtë si një “dorëzim” të myslimanëve, edhe hebrenjtë e Hajberit e shihnin këtë si një shenjë të rënies në fuqi të shtetit të Medines. Duke u mbështetur në këtë teori të dobësimit të Medines, ata filluan ti nxisnin fiset ndërmjet Hajberit dhe Medines për t’i sulmuar myslimanët. Njëri nga këto fise ishte fisi Ghatafan, i cili ishte aleat i hebrenjve të Hajberit.

Ata filluan të dërgonin ekspedita të befasishme në kullotat rreth Medines, njëra prej të cilave i takonte Profetit. Gjatë një sulmi të tillë, djali i Ebu Dherr Gifariut ishte duke i kullotur devetë e Profetit. Ata e vranë atë, ia zunë rob të ëmën dhe i morën me vete devetë. Për fat të mirë, myslimanët arritën në kohë për t’i kapur këta sulmues dhe për ta shpëtuar të shoqen e Ebu Dherr Gifariut. 

Muhammedi vendosi t’u jepte fund këtyre provokimeve të pacipa. Sipas tij, nuk do të ishte me vend që të prisnin derisa hebrenjtë dhe të gjithë aleatët e tyre ta rrethoshin Medinen. Andaj do të ishte më mirë që të parandalohej kjo gjë. Me këtë qëllim, ai u urdhëroi myslimanëve të mobilizoheshin dhe të marshonin drejt Hajberit.

Në shtator të vitit 628, Profeti u nis nga Medineja me 1600 ushtarë. Përveç tyre, edhe disa gra myslimane u nisën bashkë me ushtrinë për t’i ndihmuar të plagosurit dhe të sëmurët.

Hajberi kishte tetë kështjella. Më e forta dhe më e durueshmja prej tyre ishte kështjella el-Kamus. Mbrojtësi i kësaj kështjelle ishte një luftëtar i famshëm, i quajtur Merhab. Nën komandën e tij ishin luftëtarët më të mirë të Hajberit, të cilët ishin ushtarët me armatimin më të mirë në gjithë Arabinë. 

Muhammed Husejn Hajkal

Ekspedita e Hajberit ishte njëra nga më të mrekullueshmet. Hebrenjtë që jetonin në Hajber ishin nga më të pasurit, më të fuqishmit dhe më të armatosurit në Arabi (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935) 

Myslimanët i pushtuan lehtësisht të gjitha kështjellat e tyre përveç el-Kamusit që nuk pushtohej dot. Muhammedi e dërgoi fillimisht Ebu Bekrin dhe pastaj Umarin, me ushtarë të zgjedhur, për ta pushtuar këtë kështjellë. Që të dy u përpoqën dhe nuk ia dolën mbanë. Edhe disa të tjerë u përpoqën ta pushtonin kështjellën por dështuan. Këto dështime të njëpasnjëshme filluan ta shkatërronin moralin e ushtrisë.

Muhammedi e kuptoi se diçka dramatike duhet të bëhej menjëherë për ta ngritur moralin e myslimanëve. Pasi dështoi edhe një përpjekje tjetër për ta pushtuar kështjellën, ai vendosi dhe tha: “Nesër do t’ia jap flamurin e Islamit një njeriu që e do Zotin dhe të Dërguarin e Tij dhe të cilin Zoti dhe i Dërguari e duan. Ai është një njeri që e sulmon armikun dhe nuk ik dhe ai ka për ta pushtuar Hajberin”.

Ndjekësit e Profetit e dinin se parashikimi i tij do të realizohej dhe se Hajberi do të pushtohej të nesërmen. Andaj secili prej tyre u bë një kandidat për ta fituar nderin dhe lavdinë e pushtimit të kësaj kështjelle. Shumë prej tyre nuk fjetën dot gjithë natën me ambicien për të qenë “i dashuri i Zotit dhe i të Dërguarit të tij” dhe për t’u bërë heroi që do ta pushtonte kështjellën e Hajberit.

Ditën tjetër, të gjithë shokët e Profetit u mblodhën para çadrës së tij. Secili ishte mbathur me rroba lufte dhe po garonte me të tjerët për të lënë përshtypje tek Profeti.

Profeti doli nga çadra dhe të gjithë filluan të shfaqnin shenja padurimi. Secili prej tyre përpiqej të binte në sy por Profeti as që e vërente ndonjërin prej tyre dhe parashtroi një pyetje të vetme: “Ku është Aliu?”.

Atë çast, Aliu ishte në çadrën e tij. E dinte se sikur të ishte vërtet “i dashuri i Zotit dhe i të Dërguarit”, vetëm ai mund ta pushtonte kështjellën el-Kamus dhe askush tjetër. Profeti kërkoi ta thirrnin.

Kur erdhi Aliu, Profeti në mënyrë solemne ia vendosi në duar flamurin e Islamit. Pastaj iu lut Zotit për të dhe u nda prej tij me një lamtumirë. Trimi i ri u nis drejt kështjellës më të fuqishme në Arabi, ku më të guximshmit e hebrenjve po e prisnin. Ai luftoi me të gjithë trimat e tyre, i mundi të tërë dhe e ngriti flamurin e Islamit në kullën kryesore të kështjellës.

Kur ky pushtues u kthye në kampin e tij, i Dërguari i Zotit e priti me buzëqeshje, me puthje e përqafime dhe iu lut Zotit që ta shpërblente Luanin e Tij. 

Ibn Is’hak

Burajda ibn Sufjan ibn Farva el-Eslemiu më ka përcjellë nga i ati Sufjan ibn Amr ibn el-Akva se i Dërguari ia dha Ebu Bekrit flamurin për ta pushtuar njërën prej kështjellave të Hajberit. Ai luftoi por u kthye i mundur dhe me humbje të mëdha. Të nesërmen e dërgoi Umarin dhe e  njëjta gjë ndodhi prapë. I Dërguari tha: “Nesër do t’ia jap flamurin në njeriu që e do Zotin dhe të Dërguarin e Tij. Zoti do ta pushtojë këtë kështjellë nëpërmjet tij. Ai nuk është njeri që ik. Të nesërmen, ia dha flamurin Aliut. (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”) 

Edward Gibbon

Në verilindje të Medines, qyteti i lashtë dhe i pasur i Hajberit ishte qendra e fuqisë hebreje në Arabi. Kjo zonë që ishte një tokë pjellore në mes të shkretëtirës, ishte përplot me të mbjella dhe me bagëti dhe mbrohej nga tetë kështjella, disa prej të cilave ishin thuajse të papushtueshme. Forcat e Muhammedit përbëheshin nga 200 kalorës dhe 1400 këmbësorë. Pas tetë rrethimesh të vështira, ata ishin kapluar nga lodhja dhe nga uria. Edhe prijësit më të guximshëm kishin filluar të binin në dëshpërim. I Dërguari e ringjalli besimin dhe guximin e tyre me shembullin e Aliut, të cilit ia fali titullin “Luan i Zotit”. Mbase mund ta besojmë pretendimin se një luftëtar gjigant nga hebrenjtë u shtri përtoke nga shpata e tij por e kemi paksa të vështirë ta besojmë romancën, e cila e prezanton Aliun duke e këputur nga vendi portën e kështjellës dhe duke e mbajtur në dorën e majtë si mburojë. (“Rënia dhe shkatërrimi i Perandorisë Romake”).  

Washington Irving

Qyteti i Hajberit ishte i mbrojtur mirë nga bastionet e tij dhe nga kështjella el-Kamus, e ndërtuar mbi një shkëmb të thepisur, i cili e bënte të papushtueshme atë. Rrethimi i qytetit ishte njëra nga sipërmarrjet më të mëdha të myslimanëve. Kur Muhammedi i pa muret e fuqishme të Hajberit dhe kështjellën e tij, iu lut Zotit për fitore.

Rrethimi i kështjellës zgjati një kohë dhe e sfidoi gjithë shkathtësinë dhe durimin e Muhammedit dhe të trupave të tij, të cilat nuk kishin përvojë në sulmet kundër kështjellave. Muhammedi personalisht i udhëhiqte sulmet. Rrethuesit mbroheshin me hendeqe dhe kishin sjellë pajisje për t’i goditur muret e qytetit. Ndonëse në fund u hap një vrimë në mur, për ditë më radhë, çdo përpjekje për të kaluar dështoi. Ebu Bekri e udhëhoqi sulmin njëherë, duke e mbajtur flamurin e Profetit por edhe përkundër luftës heroike, u detyrua të tërhiqej. Sulmi i ardhshëm u udhëhoq nga Umar ibn Khattabi, i cili luftoi deri në mbrëmje por pa arritur ndonjë sukses të madh.

Një sulm i tretë u organizua nën komandën e Aliut, të cilit Muhammedi ia fali shpatën e tij të quajtur Dhul Fikar. Me t’ia dorëzuar flamurin, Muhammedi e shpalli atë një njeri “i cili e do Zotin dhe të Dërguarin dhe të cilin Zoti dhe i Dërguari e duan. Një njeri që nuk njeh frikë dhe që kurrë s’ia ka kthyer shpinën armikut për të ikur”.

Këtu mbase do të ishte me vend të jepnim një përshkrim të personalitetit të Aliut dhe të karakterit të tij. Ai ishte me shtat mesatar por tejet i zhvilluar dhe i fuqishëm. Ishte njeri me fytyrë të qeshur dhe me mjekër të dendur .Ai ishte i njohur për disponimin e tij të mirë, për inteligjencën e fortë dhe për devotshmërinë fetare. Falë guximit të tij, ai ishte quajtur “Luani i Zotit”.

Autorët arabë kanë bërë teprime të shumta të heroit të tyre më të dashur në tregimin e Hajberit. Sipas tyre, Aliu kishte veshur një jelek të kuqërremtë, mbi të cilin kishte një parzmore prej çeliku. Bashkë me ndjekësit e tij, ai u ngjit në maje të gurëve të rënë nga thyerja e murit, i vendosur që të përparonte derisa të merrej kështjella. Hebrenjtë sulmuan që t’i kthenin prapa sulmuesit. Në këtë përballje, Aliu luftoi ballë për ballë me gjeneralin hebre Harithin, të cilin e vrau. Pas kësaj, vëllai i të vrarit doli për t’u hakmarrë. Ky ishte një njeri trupmadh, i mbathur me dy parzmore, me dy turbanë të mbështjellë përreth helmetës së tij, në anën e përparme të të cilës shkëlqente një diamant i madh. Ai kishte nga një shpatë të varur në secilën anë dhe një shtizë me tre kokë.Të dy luftëtarët e matën njëri tjetrin me sy dhe shkëmbyen ca fjalë. “Unë jam Merhabi”, ia nisi hebreu. “I armatosur gjer në dhëmbë dhe i tmerrshëm në beteja”. “Dhe unë jam Aliu”, tha tjetri. “Aliu, të cilin e ëma e quajti el-Hajdar (luan i fuqishëm) kur lindi”.

Autorët myslimanë përshkruajnë një fund të shpejtë të luftëtarit hebre. Ai e sulmoi Aliun me shtizën e tij të gjatë por Aliu me shkathtësi iu shmang këtij sulmi dhe para se të mund të drejtohej armiku, një goditje e fortë nga shpata e Aliut ia copëtoi mburojën, kaloi nëpër helmetën dhe turbanin e tij dhe e ia çau kokën deri në dhëmbë. Trupi i tij gjigant ra i pajetë në tokë.

Pas kësaj, hebrenjtë u tërhoqën drejt kështjellës dhe një sulm i përgjithshëm i myslimanëve filloi. Në luftim e sipër, mburoja e Aliut ra në tokë dhe e la trupin e tij të pambrojtur. Por ai e nxori një derë të kështjellës dhe e përdori si mburojë në vijim të betejës.

Ebu Rafi, një shërbetor i Muhammedit, thotë: “Pas betejës, unë dhe shtatë burra të tjerë më kot u përpoqëm ta lëviznim derën nga vendi”.

(Kjo gjë është përcjellë edhe nga Ebu’l Fidaja. “Ebu Rafi”, thotë Giboni, “ishte një dëshmitar okular, por kush do të dëshmojë për vetë atë?” Pajtohemi me këtë historian të famshëm në skepticizmin e tij. Por sikur t’i mohonim dëshmitë e dëshmitarëve okularë, ç’do të ndodhte vallë me historinë?)  (“Jeta e Muhammedit”)

Sir William Muir

Hebrenjtë u mblodhën përreth prijësit të tyre Kinanes dhe u vendosën para kështjellës Kamus, të vendosur për të luftuar. Pas disa përpjekjesh të dështuara për t’i larguar, Muhammedi planifikoi një sulm të përgjithshëm. Atëherë tha: “Do t’ia jap flamurin një njeriu që e do Zotin dhe të Dërguarin e Tij, njësoj siç e duan ata atë. Ai do ta sjellë fitoren. Mëngjesin e nesërm, flamuri u vendos në duart e Aliut dhe trupat u nisën. Në këtë çast, një ushtar doli nga radhët hebreje dhe i sfidoi armiqtë e tij në dyluftim. “Unë jam Merhabi”, bërtiti ai. “Siç e di i gjithë Hajberi, jam një ushtar i armatosur gjer në dhëmbë, kur ndizen flakët e luftës”. Pastaj doli Aliu duke thënë: “Unë jam ai, të cilin e ëma e quajti Luan dhe si luani i egërsirave, i mas armiqtë në peshoren e të mëdhenjve”.

Luftëtarët u afruan dhe Aliu e çau kokën e Merhabit në dy. Pas kësaj, trupat myslimane bënë një sulm të përgjithshëm dhe pas një lufte të vështirë, e larguan armikun. Në këtë betejë, Aliu i tregoi shkathtësitë e tija. Me të humbur mburojën që kishte, ai e mori një derë dhe e përdori në vend të saj. Tradita, në një proces teprimesh, e ka transformuar këtë mburojë të improvizuar në një portë gjigante dhe e ka kthyer këtë hero në një Samson. Fitorja ishte vendimtare, hebrenjtë humbën 93 vetë dhe myslimanët vetëm 19 gjatë gjithë ekspeditës. 

R.V.C. Bodley

Muhammedi e filloi këtë ekspeditë duke i eliminuar një nga një bastionet më të vogla. Kur përfundoi me këtë, ai marshoi drejt el-Kamusit, kështjellës kryesore të Hajberit. Ishte një vend madhështor me mure të larta, të ndërtuara mbi shkëmbinj. Të gjitha hyrjet ishin të fortifikuara dhe brenda mureve kishte një garnizon të armatosur dhe të pajisur mirë.

Lufta e rrethimeve ishte e pazakontë për këta nomadë të mësuar me sulmet e shkretëtirës. Megjithatë, Muhammedi urdhëroi që të ndërtoheshin disa pajisje rrethimesh. Më e dobishme nga këto pajisje doli një lloj tokmaku nga trungu i palmeve, i cili më në fund arriti të shkaktonte një të çarë në muret rrethuese.

Pas kësaj, Ebu Bekri udhëhoqi një sulm heroik por u detyrua të tërhiqej. Pastaj provoi edhe Umari, i cili arriti deri në buzë të hyrjes por e humbi një pjesë të mirë të njerëzve të tij dhe u detyrua të kthehej. Më në fund, Aliu u drejtua nga muri me flamurin e zi në dorë, duke thirrur: “Unë jam ai, të cilin e ëma e quajti Luan dhe si luani i egërsirave, i mas armiqtë në peshoren e të mëdhenjve”.

Aliu nuk kishte një trup gjiganti por këtë mungesë shtati e kompenzonte me fuqinë e tij të jashtëzakonshme. Atë ditë kishte veshur një pelerinë të kuqe, mbi të cilën mbante një parzmore shkëlqimtare. Mbi kokë kishte një helmetë me maje, të punuar me argjend. Në dorën e djathtë e mbante shpatën e Muhammedit, Dhul Fikarin, e cila iu dorëzua bashkë me flamurin e zi.

Njëri pas tjetrit, luftëtarët hebrenj e sulmonin Aliun por secili prej tyre dëbohej me krahë ose këmbë të prerë e ndonjëherë edhe pa kokë. Më në fund, luftëtari më i mirë i hebrenjve, një njeri i quajtur Merhab, i cili ishte më shtatlarti i të gjithëve, doli para Aliut. Ai kishte mbathur dy parzmore dhe përreth helmetës kishte një turban, të ngjitur me një diamant të madh. Përreth mjedisit kishte një rrip prej ari, në të cilin ishin varur dy shpata. Ai nuk i përdorte shpatat dhe i vriste njerëzit me shtizën e tij me tre kokë. Për një çast, beteja pushoi dhe ushtarët filluan ta ndiqnin dyluftimin e tyre.

Merhabi, njësoj si Goliati mitik, kurrë nuk ishte mundur. Trupi i tij shtatlartë mjaftonte për t’i trembur armiqtë dhe shtiza e tij i trembte edhe luftëtarët më të zotë.

Merhabi e sulmoi i pari Aliun me shtizën e tij. Për një çast, Aliu që s’ishte i mësuar të luftonte kundër një arme të tillë, e humbi baraspeshën. Por pas pak, u vendos sërish dhe filloi të luftonte me hebreun. Një lëvizje e beftë dhe një tërheqje e shpejtë e Aliut bëri që shtiza t’i fluturonte nga duart Merhabit. Para se të mund ta nxirrte njërën prej shpatave të tija, shpata e Aliut ia çau kokën, duke e copëtuar helmetën dhe turbanin e tij, që i ranë mbi supe. Hebrenjtë që e panë të vdekur heroin e tyre, u tërhoqën brenda qytetit. Muhammedi dha shenjë për një sulm të përgjithshëm dhe myslimanët sulmuan. Aliu e udhëhiqte sulmin. Gjatë dyluftimit, ai e kishte humbur mburojën e tij dhe për ta zëvendësuar atë, kishte nxjerrë një derë nga vendi dhe e përdorte si mburojë (“I Dërguari- jeta e Muhammedit”, 1946) 

Muhammed Husejn Hajkal

Duke parë se kjo ishte mundësia e fundit për mbijetesën e tyre në Arabi, hebrenjtë po luftonin me vendosmëri. Me kalimin e ditëve, Profeti e dërgoi Ebu Bekrin me një kontingjent dhe me flamurin e Islamit për ta pushtuar kështjellën Na’im por ai s’e pushtoi dot edhe përkundër luftimeve të ashpra. Pastaj Profeti e dërgoi Umar ibn el-Khattabin por edhe ai nuk solli ndonjë rezultat më të mirë se Ebu Bekri. Ditën e tretë, Profeti e kërkoi Ali ibn Ebu Talibin dhe duke e bekuar, i urdhëroi që ta sulmonte kështjellën. Aliu u priu forcave myslimane dhe luftoi trimërisht. Gjatë luftimeve, e humbi mburojën e tij dhe duke u mbrojtur me një derë që e kish’ nxjerrë nga vendi, vazhdoi të luftonte derisa trupat e tija e pushtuan kështjellën. E  njëjta derë u përdor nga Aliu për t’u bërë një urë ushtarëve myslimanë, që të hynin brenda shtëpive në kështjellë. (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935)

 

Rezultatet e pushtimit të Hajberit

Pushtimi i Hajberit është një gur kilometrik në historinë e Islamit sepse ishte fillimi i shtetit dhe i perandorisë islame. Historiani indian M. Shibli, në biografinë e Profetit, thotë:

Hajberi ishte ekspedita e parë, në të cilën jomyslimanët kishin hyrë nën sundimin e shtetit islam. Ishte hera e parë që u definuan dhe u zbatuan principet e qeverisjes islame. Andaj, Hajberi është fushata e parë e suksesshme e Islamit.

 

Në Hajber, shteti i sapolindur islam fitoi popullatë dhe territore të reja. Ky ishte fillimi jo vetëm i Shtetit Islam por edhe i zgjerimit të tij. Nëse pushtimi i Hajberit ishte fillimi i Shtetit Islam, atëherë mund të thuhet se Ali ibn Ebu Talibi ishte arkitekti kryesor i tij.

Para pushtimit të Hajberit, myslimanët ishin të varfër ose thuajse të varfër. Hajberi i bëri të pasur përnjëherë. Imam Bukhariu përcjell nga Umar ibn el-Khattabi, i cili thotë: “Deri në pushtimin e Hajberit, ne ishim të uritur gjithë kohës”. I njëjti përcjell nga Aisheja, e shoqja e Profetit: “Vetëm pas pushtimit të Hajberit kam mundur të ha hurma aq sa më donte zemra”.

Muhaxhirët në Medine nuk kishin mundësi ta fitonin bukën e gojës dhe si pasojë, nuk kishin ndonjë të ardhur të rregullt. Deri në pushtimin e Hajberit, ata vështirë kishin mbijetuar. Me t’u pushtuar kjo kështjellë, fati i tyre ndryshoi tërësisht. 

Montgomery Watt

Deri në marrjen e Hajberit, financat e shoqërisë myslimane ishin tejet të kufizuara dhe Emigrantët (muhaxhirët) jetonin pjesërisht të varur nga mikpritja e Ndihmuesve (ensarëve). (“Muhammedi, Profet dhe burrë shteti”) 

Hajberi e ndryshoi gjendjen e shoqërisë myslimane nga varfëria ekstreme drejt mirëqenies materiale. 

S.Margoliouth

Kur myslimanët e ndanë prenë e luftës, panë se pushtimi i Hajberit i kalonte të gjitha begatitë që Zoti ia kishte falur Profetit të tyre. (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, 1931) 

Pushtimi i Hajberit u solli shumë begati myslimanëve. Mes tjerash, mund të përmenden gjërat në vijim:

1-              Sasi të mëdha ari dhe argjendi, të cilat hebrenjtë i kishin mbledhur për gjenerata të tëra.

2-              Arsenali më i mirë i armëve në gjithë Arabinë, i mbushur me armët më të reja të kohës: shpata, shtiza, mburoja, parzmore, harqe dhe shigjeta.

3-              Kope të mëdha kuajsh, devesh dhe bagëtish.

4-              Toka të pasura punuese dhe plantacione palmash. 

Sir John Glubb

Banorët e Hajberit, njësoj si ata të Medines, jetonin nga bujqësia dhe në veçanti nga kultivimi i hurmave. Madje edhe sot  përdoret thënia “Të çosh hurma në Hajber”, që e ka kuptimin e njëjtë me shprehjen tonë “Të çosh qymyr në Newcastle..”. (d.m.th., të çosh diçka në vendin ku ajo gjë bëhet më së miri). Thuhet se Hajberi ishte oaza më e pasur në Hixhaz. (“Jeta dhe koha e Muhammedit”) 

Pas dorëzimit të hebrenjve të Hajberit, Profeti bëri disa rregullime të reja për administrimin e territoreve të fituara. 

S.Margoliouth

Atë çast, Muhammedi e përpiloi planin që do të bëhej institucioni më i rëndësishëm i Islamit. Të vriteshin ose të dëboheshin të gjithë banorët e Hajberit nuk do të ishte një politikë e mirë, sepse nuk ishte diçka e dëshirueshme që myslimanët, të cilët do të duheshin për shërbim aktiv, të vendoseshin aq larg Medines. Për më tepër, aftësitë e tyre si kultivues nuk do të ishin aq të mira sa ato të pronarëve paraprakë. Andaj ai vendosi t’i linte hebrenjtë ta punonin tokën, me një pagesë që do të ishte sa gjysma e prodhimit të tyre. Sasi kjo, e cila sipas llogarive të Abdullah ibn Ravahas, ishte 200,000 shporta hurmash. (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, 1931) 

Një goditje e fuqishme e shpatës së Aliut i zgjodhi sakaq problemet ekonomike të shoqërisë myslimane dhe i dha fund përgjithmonë varfërisë së saj. Ai gjithashtu i dha fund edhe varësisë së myslimanëve nga një mentalitet aspak i qëndrueshëm, kur bëhej fjalë për sigurimin e ushqimit të tyre. 

Ka edhe një aspekt, në të cilin ekspedita e Hajberit ishte e një rëndësie të jashtëzakonshme, jo vetëm për myslimanët e kohëve të Profetit por edhe për gjeneratat në vijim. Kjo ekspeditë ishte hera e parë që mënyra e luftimit i kishte thyer kornizat e luftës klasike arabe. Metoda arabe e luftës ishte zakonisht shumë trimërore por shumë pak efektive. Arabët nuk dinin thuajse asgjë për strategjinë dhe taktika e vetme që e dinin ishte “sulmo dhe ik”. Shpresa e vetme e tyre për fitore mbështetej në aftësinë e tyre për ta zënë në befasi armikun. Për shekuj, ata kishin luftuar kundër njëri-tjetrit dhe gjithmonë i kishin përdorur kallëpet e  njëjta të sulmeve të befasishme, pa ndonjë ndryshim në strategji. Më parë pamë se si një hendek i thjeshtë arriti ta ndalte dhe ta bënte të pafuqishme një ushtri prej dhjetëra mijëra ushtarësh gjatë rrethimit të Medines në vitin 627 të erës sonë. Edhe gjeneralët më të zotë të idhujtarëve si Halid bin Velidi dhe Ikrime ibn Ebu Xhehli ishin krejtësisht të paaftë kundër kësaj strategjie.

E gjithë kjo do të ndryshonte pas Hajberit. Ali ibn Ebu Talibi u mësoi myslimanëve se si duhej të vendosej rrethimi dhe si mund të pushtoheshin kështjellat. Ai u mësoi si duhej të krijonin një strategji dhe si të luftonin në beteja të ashpra dhe vendimtare si një ushtri e disiplinuar. Në Hajber, Aliu ua fali myslimanëve çelësin, me të cilin do të mund ta pushtonin të gjithë botën. 

 

Pronat e Fedekut

Fedeku ishte një tjetër vendbanim hebre pranë Hajberit. Njerëzit e Fedekut u dorëzuan pa luftë dhe dërguan emisarë pranë Profetit, për të bërë marrëveshje në lidhje me kushtet e dorëzimit. Ai e pranoi dorëzimin dhe u dha të drejtë të qëndronin në tokat e tyre, tashmë nën sundimin e Shtetit Islam. Fedeku, pra, u fitua pa ndonjë përpjekje të ushtrisë myslimanë. Si e tillë, ajo konsiderohej një pronë private e Profetit. 

Muhammed Husejn Hajkal

Pasuria e Hajberit, sipas rregullit, do të ndahej mes ushtarëve myslimanë, të cilët kishin luftuar për ta siguruar atë. Pasuria e Fedekut, në anën tjetër, i takonte Muhammedit, sepse asnjë mysliman nuk kishte luftuar për të dhe nuk kishte ndërmarrë ndonjë gjë për ta fituar. (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935) 

Në ditët e para të historisë islame, myslimanët që ishin akoma në Meke, ishin tejet të varfër dhe nuk kishin mundësi për ta fituar bukën e gojës. Hatixheja, gruaja e Profetit, e ushqente dhe e strehonte pjesën më të madhe prej tyre. Ajo e harxhoi gjithë pasurinë e saj për ta, aq sa kur vdiq, nuk kishte asgjë për t’i lënë si trashëgim të bijës Fatimesë. Kur pronat e Fedekut u fituan nga Profeti, ai vendosi t’ia dhuronte të bijës si një shpërblim për sakrificat e mëdha që e ëma kishte bërë për Islamin. Andaj, ai ia fali Fedekun të bijës dhe ajo u bë pronare e kësaj toke.

Edhe hebrenjtë e Vadi’ul-Kurra-ssë dhe Tejmes, dy oaza të tjera në Hixhaz, u pajtuan t’i dorëzoheshin Profetit me kushtet e  njëjta si ato të Hajberit dhe Fedekut. Kështu, edhe ata qëndruan në tokën e tyre. 

 

Xhafer ibn Ebu Talibi

I Dërguari i Zotit ishte akoma në Hajber kur kushëriri i tij Xhafer ibn Ebu Talibi, u kthye nga Abisinia, pas një mungese prej katërmbëdhjetë vitesh. Kur Xhaferi kuptoi se mësuesi i tij ndodhej në Hajber, ai u nis menjëherë andej. Arritja e tij në Hajber ishte e njëkohshme me pushtimin e kësaj kështjelle nga i vëllai Aliu. Muhammedi e donte Xhaferin si djalin e tij. Ai e përqafoi fort dhe tha: “Nuk e di ç’më bën më të lumtur: pushtimi i Hajberit a ardhja e Xhaferit” 

Muhammed Husejn Hajkal

Muhammedi ishte aq i lumtur për kthimin e Xhaferit, sa nuk e dinte cila lumturi ishte më e madhe: fitorja në Hajber ose ribashkimi me të. (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935) 

 

Umreja ose Pelegrinazhi i vogël – viti 629 (viti 8 pas Hixhrit)

Një vit pas marrëveshjes së Hudejbijes, i Dërguari i Zotit e vizitoi Mekken për të bërë pelegrinazh. Ai shoqërohej nga dy mijë myslimanë. Në përshtatshmëri me kushtet e marrëveshjes, politeistët e zbrazën Mekken për tri ditë me radhë. Myslimanët hynë në Mekke nga veriu dhe nuk takuan thuajse asnjë mekkas. I Dërguari ishte mbi devenë e tij të quajtur Kasva. Shoku i tij Abdullah ibn Ravaha i mbante frerët e devesë kur i Dërguari erdhi në afërsi të Qabes. Ai po i recitonte vargjet e kapitullit “Fitorja” të Kur’anit kurse myslimanët e tjerë brohorisnin: “Me urdhrin Tënd, o Zot!”

Kur të gjithë myslimanët ishin mbledhur përreth Qabes, Bilalli u ngjit mbi Qaben dhe e thirri ezanin, i cili ishte i pari ezan në Shtëpinë e Zotit. Dy mijë myslimanë iu përgjigjën thirrjes së tij.

Politeistët po e dëshmonin këtë skenë nga lartësitë e kodrave përreth Mekkes. Kurrë nuk kishin parë një disiplinë të tillë, ku myslimanët me prejardhje aristrokrate i bindeshin pa fjalë thirrjes së një ish-skllavi. Ata kurrë nuk kishin parë një demonstrim të tillë të barazisë dhe unitetit. Masa e madhe e myslimanëve lëvizte si në trup i vetëm dhe Kurejshi shihte me sytë e tij se ky ishte një trup ku nuk kishte dallime mes të pasurit dhe të varfërit, mes fisnikut dhe të thjeshtit, mes të ziut dhe të bardhit ose mes arabit dhe të huajit. Ata po shihnin se vëllazëria, barazia dhe uniteti, për të cilin flisnin principet islame, nuk ishin koncepte teorike por të vërteta të prekshme. Ishte kjo një pamje tejet prekëse, që nuk mund të mos ua ketë zbutur zemrat edhe idhujtarëve më të përbetuar.

Largimi i myslimanëve ishte gjithashtu shembullor. Ata ishin më se të kujdesshëm për të mos bërë diçka që ishte e ndaluar dhe kishin për qëllim të bënin vetëm një gjë: t’u bindeshin urdhrave të Zotit.

Por edhe përkundër rendit të tij të përsosur, ky demonstrim disipline i myslimanëve ishte krejtësisht i padirigjuar dhe spontan. Arabët nuk ishin alergjikë ndaj asgjëje aq sa ishin ndaj disiplinës dhe rendit. Por për disa vite, ata ishin transformuar krejtësisht falë magjisë së Islamit. “Prekja” e Islamit i kishte bërë ata një model të disiplinës për të gjithë popujt e botës.

                                                                                           

M. Shibli, në veprën e tij “Sirat’un-Nebi” (“Jeta e Profetit”, botimi i njëmbëdhjetë (1976), vëll.1, fq.504), të botuar nga Maarif Printing Press, në Azamgarh të Indisë, thotë se në fund të tri ditëve, prijësit e Kurejshit e thirrën Ali ibn Ebu Talibin dhe i thanë: “Të lutemi informoje Muhammedin se koha e caktuar kaloi dhe se ai, bashkë me ndjekësit e tij, duhet të largohet nga Mekkeja”. Aliu ia përcolli Profetit këtë porosi. Ky i fundit pranoi menjëherë dhe u urdhëroi myslimanëve të largoheshin nga Mekkeja, me çfarë ata e nisën marshimin e tyre të gjatë për në shtëpi.

Myslimanët e kishin bërë Umren dhe ishin kthyer në Medine. Pikërisht në këtë periudhë, Halid bin Velidi dhe Amr bin Asi e pranuan Islamin. Ata shkuan në Medine, e pranuan Islamin dhe u radhitën në mesin e muhaxhirëve. Që të dy do të bëheshin të famshëm në të ardhmen si gjeneralë të Ebu Bekrit dhe të Umarit.

 

Letrat e Profetit drejtuar sunduesve të shteteve fqinje

Në gusht të vitit 629, i Dërguari i Zotit Muhammedi u dërgoi letra të gjithë sunduesve të shteteve fqinje dhe i ftoi në Islam.

 

E. von Grunebaum

Në vitin 629, Muhammedi u dërgoi nga një letër gjashtë sunduesve: mbretit pers, perandorit bizantin, Negusit të Abisinisë, guvernatorit të Egjiptit, një princi Ghassanid dhe prijësit të fisit Hanife në juglindje të Arabisë. Të gjithë i ftoi që ta pranonin Islamin (“Islami klasik – Një histori 600-1258”).

 

Muhammedi nuk ishte i Dërguari i Zotit për arabët por për të gjithë botën. Ishte detyrë e tija që t’ia përcillte njerëzimit porosinë e fundit të Zotit, gjë që edhe e bëri. Megjithatë, Profesor Margoliouth i konsideron këto letra vetëm si parashenja të një agresioni dhe pushtimi dhe thotë: Gjatë kampanjës së Hajberit, ai (Muhammedi) e shpalli programin e tij për ta pushtuar botën, duke u dërguar letra atyre sundues, namin e të cilëve e kishte dëgjuar (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, 1931.)

 

Është e saktë se programi i të Dërguarit të Zotit ishte një program i “pushtimit të botës” por ai nuk ishte një program i pushtimit me armë dhe me dhunë. Qëllimi i tij ishte t’i pushtonte mendjet dhe zemrat e burrave dhe grave, gjë që Islami e bëri në kohën e tij dhe vazhdon ta bëjë akoma edhe sot.

Në dërgimin e këtyre letrave, Profeti udhëhiqej vetëm nga dëshira e tij që të gjithë njerëzit të jetonin në një bindje të plotë ndaj urdhrave dhe ligjeve të Zotit. Vetëm bindja e plotë ndaj këtyre urdhrave mund të garantojë paqe, lumturi dhe mirëqenie të njerëzimit në botë por edhe shpëtim në jetën e amshueshme. 

 

30. Beteja e Mut’asë 

Në vitin 629, fisi Ghassan, një fis i krishterë arab, po udhëhiqej nga Shurhajli, i cili ishte princ vazal i Bizantit. Ai ishte njëri nga sunduesit që kishin marrë letër nga Muhammedi për ta pranuar Islamin. Asokohe, ai qëndronte në Mut’ah, një qytezë në lindje të Detit të Vdekur. Kur i dërguari i Profetit Harith bin Umajri, arriti në pallatin e tij për t’ia sjellë letrën, ai urdhëroi që të ekzekutohej.

Vrasja e Harith bin Umajrit ishte një provokim i pashembullt, sepse vrasja e lajmëtarëve, konsiderohej një krim i pafalshëm nga shumë kombe. Profeti vendosi të merrte masa ndëshkuese. Ai mblodhi një ushtri prej 3000 burrash dhe e dërgoi atë nën komandën e mikut dhe ish-skllavit të tij Zejd bin Harithes për të kërkuar dëmshpërblim. Në të njëjtën kohë, ai krijoi një hierarki komande dhe përgjegjësie. Sikur të vritej Zejdi, atëherë komanda i kalonte Xhafer ibn Ebu Talibit dhe sikur të vritej edhe ky i fundit, atëherë Abdullah ibn Ravaha do të bëhej komandant i ushtrisë.

Kur Shurhajli e mori lajmin se një ushtri nga Medineja po i afrohej kryeqytetit të tij, edhe ai e mobilizoi ushtrinë dhe u bë gati për t’u përballur me armikun. Ai i vendosi trupat e tija në jug, jashtë mureve të Mut’asë. Trupat përbëheshin nga garnizoni romak në Mut’ah dhe nga forca të sapokrijuara të fiseve lokale. Kur myslimanët arritën dhe e panë gjendjen, e kuptuan menjëherë se do të ishte një betejë aspak e barabartë sepse armiku ishte në përparësi të bindshme në numër.

Prijësit myslimanë e mblodhën këshillin e luftës. Zejd bin Haritheja sugjeroi që menjëherë t’i dërgohej një lajmëtar Profetit, i cili do ta lajmëronte për pabarazinë e forcave të të dyja palëve dhe do t’i kërkonte përforcime. Por Abdullah bin Ravaha e kundërshtoi dhe tha se vendimi për të luftuar ose jo nuk varej nga numri i tyre, sepse numri ishte krejtësisht irelevant për ta. Ai tha: “Ne luftojmë për ta fituar kurorën e martirit dhe jo për lavdinë e triumfit. Ja ku e kemi mundësinë, le të mos e humbim!”. Abdullah bin Ravaha e mbylli diskutimin me dëshminë e tij të fuqishme dhe myslimanët u nisën për t’u përballur me armikun. Në përballjet e para, gjenerali mysliman Zejd bin Harithe u vra.

 

Betty Kelen

Zejdi e mori flamurin e të Dërguarit dhe u vra sakaq. Ai ishte myslimani i parë që vdiq për besimin në një tokë të huaj (“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”).

 

Pas tij, komanda e ushtrisë kaloi tek Xhafer ibn Ebu Talibi, i cili ishte vëllai i Aliut, disa vjet më i vjetër se ai. Ai luftoi trimërisht për një kohë të gjatë derisa trupat e pajetë të ushtarëve armiq formuan një grumbull rreth tij. Por pikërisht atëherë, një ushtar romak iu afrua nga pas, e goditi me shpatë krahun e majtë të tij dhe ia këputi nga trungu. Xhaferi nuk e lëshoi flamurin dhe vazhdoi ta sulmonte ushtrinë armike. Pak më vonë, një tjetër romak e sulmoi nga pas dhe ia preu me shpatë edhe krahun e djathtë. Ky hero i patrembur e mbajti shtrënguar flamurin në nofullën e tij dhe vazhdoi të marshonte. Pasi i kish’ humbur të dy krahët dhe e kishte të pamundur të mbrohej, një ushtar tjetër romak u afrua dhe e vrau me një goditje të fuqishme të topuzit. Pas vdekjes së Xhaferit, Abdullah ibn Ravaha e morri komandën e ushtrisë por edhe ai ra dëshmor.

 

Washington Irving

Ndër porositë e ndryshme që Muhammedi i kishte dërguar përtej kufijve të Arabisë për t’i ftuar prijësit fqinj në Islam, ishte një porosi për guvernatorin e Basrës, një provincë e madhe në kufi me Sirinë. Lajmëtari i Profetit u vra në Mut’ah nga një arab i fisit të krishter Ghassan, i cili ishte djali i Shurhajlit, një princ që sundonte në Mut’ah si vasal i Herakliusit.

Muhammedi dërgoi një ushtri prej 3000 vetash kundër këtij qyteti. Ishte një ekspeditë tejet kritike, sepse mundej që për herë të parë, t’i sillte përballë forcat e Islamit dhe ato të Perandorisë Romake. Komanda iu dha Zejdit, ish-skllavit të Muhammedit. Shumë oficerë ishin radhitur në hierarki pas tij. Njëri prej tyre ishte kushëriri i Muhammedit Xhaferi, i cili  vite më parë, me oratorinë e tij i kishte shprehur aq bukur doktrinat islame para mbretit të Abisinisë, sa e kishte lënë të pafjalë emisarin kurejshit që kishte ardhur për t’i kërkuar të arratisurit. Ai ishte në moshë të pjekur dhe ishte i famshëm për guximin dhe për hijeshinë e tij (“Jeta e Muhammedit”) .

 

Teksa e sulmonte armikun, Xhaferi këndonte një këngë. Sir William Muir e ka përcjellë kështu këngën e Xhaferit:

Parajsë, o Parajsë! Ç’vend i bukur pushimi!

E ëmbël është hija atje dhe i akullt uji...

O Romë! Koh’ e belasë sate është pranë

E ditët kur t’mbaroj me ty e t’të hedh përtokë

                                   afër janë...

 

Kur Xhaferi u vra, trupi i tij u kthye në kamp. Abdullah ibn Umar ibn el-Khattabi, i cili ishte me ushtrinë, thotë se i numëroi plagët në trupin e tij dhe gjeti më se pesëdhjetë plagë vetëm në pjesën e përparme. Xhaferi kishte qëndruar në këmbë kundër shpatave e shtizave të armikut edhe pasi i kishte humbur të dy krahët.

Kur të tre gjeneralët e emëruar nga Profeti ishin vrarë, myslimanët mbetën për një kohë pa prijës. Pastaj, Halid ibn Velidi që ishte në mesin e ushtarëve, e mori flamurin në dorë dhe u priu atyre. Kur ra mbrëmja, ushtritë u tërhoqën dhe kjo i dha mundësi Halidit që t’i riorganizonte ushtarët e tij. Thuhet se të nesërmen, ai i mbajti trupat në pozitë mbrojtjeje dhe kur pa se ishte e pamundur të fitonin, urdhëroi që të tërhiqeshin. Me këtë, ai arriti ta kthente në Medine pjesën e mbetur të ushtrisë.

Kur këta ushtarë hynë në Medine, ata u ndeshën me një “pritje” që me siguri i bëri ta harronin “pritjen” që ua kishin bërë romakët në Mut’ah. Ata u pritën nga masat e zemëruara të njerëzve, të cilët u hidhnin pluhur në fytyrë dhe mbeturina në kokë e i tallnin ngase kishin ikur nga fushëbeteja, në vend që të vdisnin në të si trima. Më në fund, Profeti ndërhyri dhe i shpëtoi ushtarët nga reagimet e popullit.

 

Sir William Muir

Radhët myslimane ishin thyer tashmë dhe romakët shkaktuan një tollovi totale në mesin e ushtarëve që po iknin. Së paku Uakidiu thotë kështu. Disa burime të tjera përcjellin se Halidi e mblodhi ushtrinë dhe (sipas njërit version) u solli dëme të mëdha romakëve ose (sipas një versioni tjetër) bëri një tërheqje të suksesshme nga beteja. Por përkundër kësaj, shkurtësia e rrëfimeve në lidhje me betejën është një dëshmi për të kundërtën. Pritja e ushtrisë në Medine pranon vetëm një përfundim: beteja ishte një tërheqje krejtësisht e turpshme (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1861). 

 

Sir John Glubb

Në betejën Mut’asë, Xhafer ibn Ebu Talibi, vëllai i Aliut, e mori flamurin nga Zejdi që po vdiste dhe e ngriti përsëri. Armiku iu afrua Xhaferit, i cili së shpejti mori shumë plagë në të gjithë trupin. Sipas burimeve tradicionale, të dy duart e tija u prenë por ai qëndroi në këmbë dhe e mbajti flamurin me pjesët e mbetura të krahëve të tij, derisa një ushtar bizantin e vrau.

Kur myslimanët e mundur i afroheshin Medines, Profeti dhe banorët dolën nga qyteti për t’i pritur. Medinasit filluan të hidhnin baltë mbi ushtarët e ikur dhe të thërrisnin: “Ju ikanakë! Ju ikët nga rruga e Zotit!” Por Muhammedi, me atë butësi të tij që dinte ta përdorte mirë, intervenoi për t’i mbrojtur.

Mëngjesin e ardhshëm në xhami, Profeti shpalli se në një vizion të tij, i kishte parë martirët e Mut’asë në parajsë tek rrinin ulur mbi kolltukë dhe se Xhaferi ishte pajisur me dy krahë zogu, të stërpikur me gjak dëshmori mbi pupla. Falë këtij vizioni të Profetit, ky dëshmor u bë i njohur me titullin “Xhaferi Fluturues” ose “Xhafer-i Tajjar”. (“Pushtimet e mëdha arabe”).

 

Betty Kelen

Kur ushtria u kthye në shtëpi, ai (Muhammedi) doli për t’i pritur, bashkë me djalin e Xhaferit mbi devenë e tij. Ishte ky një kthim i tmerrshëm për ata që kishin mbetur gjallë duke e ndjekur Halidin, ndërkohë që familjarët dhe të dashurit e Profetit kishin rënë në betejë. Njerëzit e Medines morën rërë dhe baltë nga toka dhe u hodhën ushtarëve duke thirrur: “Frikacakë! Ikanakë! Ju ikët nga Zoti” (“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”).

 

Disa historianë myslimanë janë përpjekur dëshpërimthi për të vërtetuar se Mut’a-ja ishte një fitore myslimane, gjë që nuk është e vërtetë. Nuk është edhe aq e qartë përse kanë dashur ta shfaqin këtë disfatë si një fitore. Përpjekja për të vërtetuar se myslimanët e fituan betejën mund të burojë nga dëshirë për t’i shfaqur ushtarët myslimanë si të pandalshëm. Por a do ta mbulonin vallë të vërtetën thjesht për të treguar se myslimanët nuk mund të pësonin disfatë? Në fund të fundit, myslimanët kishin humbur edhe në Uhud.

Ebu’l Kelam Azadi, biografi indian i Profetit, thotë se myslimanët u dhanë një goditje shkatërruese romakëve në Mut’ah. Ai e përcjell pritjen e ashpër të medinasve por ia vesh këtë gjë “injorancës” së tyre dhe thotë se ata kishin marrë lajme të gabuara për rezultatin e betejës.

Medinasit mund të kishin marrë lajme të gabuara për rezultatin e betejës por asnjëri nga ushtarët nuk u përpoq ta korrigjonte këtë “keqinformim”. Asnjëri prej tyre nuk u tha për shembull qytetarëve: “Kështu vallë i prisni heronjtë e Islamit, me baltë dhe mbeturina mbi kokat e tyre? Mos vallë kështu i shpërbleni mbrojtësit e fesë?” Por asnjëri prej tyre nuk parashtroi pyetje të tilla.

Edhe sikur banorët e Medines të ishin keqinformuar se myslimanët qenë mundur në Mut’ah, siç pretendon Azadi, sa kohë do t’u duhej që të kuptonin se nuk ishte ashtu? Në radhë të parë, vetë ushtarët nuk i kundërshtuan qytetarët, teksa këta të fundit u hidhnin baltë, siç u përmend më sipër. Përveç kësaj, disa prej tyre ishin tepër të turpëruar për të dalë nga shtëpitë e tyre. Ata nuk donin të dukeshin në publik nga frika se mund të kritikoheshin ose edhe të sulmoheshin nga banorët e Medines për shkak të paburrërisë së tyre para armikut. Dëshira e tyre më e madhe ishte të fshiheshin nga gjithkush.

 

D.S. Margoliouth 

Të mbijetuarit e betejës së tmerrshme (Mut’ah) u pritën nga myslimanët si dezertorë dhe madje disa prej tyre kishin frikë të shfaqeshin në publik për një kohë. Në tetë vite luftimesh, banorët e Medines ishin bërë spartanë të vërtetë (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, 1931).

 

Muhammed Husejn Hajkal

Sapo Halidi mbërriti në Medine, Muhammedi dhe myslimanët dolën për t’i pritur. Muhammedi e mbante në krahë Abdullahun, djalin e Xhaferit, komandantit të dytë të forcave myslimane në Mut’ah. Pasi e kuptuan si ishte puna, njerëzit filluan të hidhnin pluhur mbi ushtarët myslimanë, duke i akuzuar se kishin ikur nga fushëbeteja, duke u larguar kështu nga kauza e Zotit. I Dërguari i Zotit u tregoi njerëzve se ata nuk kishin ikur por se me dëshirën e Zotit, thjesht ishin tërhequr për të sulmuar sërish. Por edhe përkundër këtij arsyetimi të Muhammedit, njerëzit nuk donin t’i falnin ushtarët për tërheqjen dhe për kthimin e tyre. Seleme ibn Hishami, një pjesëtar i kësaj ekspedite, nuk shkonte në xhami për t’u falur dhe as që shfaqej në publik nga frika të mos e akuzonin se kishte ikur nga kauza e Zotit. Sikur këta njerëz, e në veçanti Halid ibn Velidi, të mos dalloheshin më vonë si luftëtarë të aftë kundër të njejtit armik, emri i tyre do të mbetej përgjithmonë i njollosur (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Një tjetër “dëshmi” që Ebu’l-Kalam Azadi e ka gjetur për “fitoren” e myslimanëve në Mut’ah është fakti se romakët nuk i ndoqën nga pas myslimanët. Ai thotë se sikur romakët ta kishin fituar betejën e Mut’asë, ata do t’i kishin ndjekur myslimanët deri në portat e Medines dhe mbase më tej.

Por romakët mund të kishin edhe arsye të tjera për të mos i ndjekur myslimanët. Një prej tyre është fakti se me kuajt e tyre, ata nuk mund të manovronin lehtë në shkretëtirë. Shkretëtira ishte si një det, në të cilin as persët dhe as romakët nuk kishin “anije” për të “lundruar”. Më e mira që mund të bënin ishte të vepruarit në “brigjet” e këtij deti si “forca tokësore”, që në të vërtetë ishin, kur të krahasoheshin me arabët, të cilët strategjikisht dhe taktikisht kishin përparësi në këtë “det”.

Arabët, përballë një armiku të fuqishëm, tërhiqeshin në shkretëtirë sepse atje ishin të mbrojtur. Armiqtë e tyre nuk ishin të pajisur për të hyrë në shkretëtirë. Vetë problemet logjistike të të sulmuarit të arabëve në tokën e tyre, në radhë të parë, ishin të mjaftueshme për ta thyer vullnetin e forcave të kohës. Shkretëtira ishte një “kështjellë” që i kishte mbrojtur arabët nga ambiciet e të gjithë pushtuesve të kaluar dhe u kishte garantuar liri dhe pavarësi.

 

Sir John Glubb

Elementi kyç i sulmeve të hershme kundër Persisë dhe Sirisë ishte fakti se persët dhe bizantinët, me kuajt e tyre, nuk mund të manovronin në shkretëtirë. Për ta, myslimanët ishin si një fuqi detare, e cila mund të largohej drejt detit ndërkohë që persët dhe bizantinët mund të radhiteshin vetëm në brigje, të paaftë për të dalë në këtë “det” dhe për t’i sulmuar myslimanët. Ngjashëm me arabët, edhe anijet e vikingëve dhe të piratëve danezë që e sulmuan Anglinë, kishin frikë të sulmonin në tokë, larg nga anijet e tyre. Pas sulmeve në zonat “bregdetare” të shkretëtirës, arabët tërhiqeshin në shkretëtirë sapo të shfaqej rreziku...(“Pushtimet e mëdha arabe”, 1963).

 

Joel Carmichael

Ka një ngjashmëri të madhe ndërmjet strategjive të beduinëve dhe atyre të forcave të sotme detare. Kundruar nga këndvështrimi i nomadëve, shkretëtira që vetëm ata dinin ta shfrytëzonin, ishte si një oqean i madh, ku ata i kontrollonin anijet e vetme. Beduinët dinin ta përdornin atë për furnizim dhe për komunikim, si dhe për t’u strehuar kur të pësonin disfatë. Ata mund të rishfaqeshin nga thellësitë e saj kur të dëshironin dhe të fshiheshin sërish. Kjo u jepte atyre një lëvizshmëri dhe fleksibilitet të madh kundër komuniteteve të vendosura, për sa kohë që mbeteshin në lëvizje (“Formësimi i arabëve”, 1967).

 

Beteja ishte bërë në rrethinat e qytetit Mut’ah. Sikur arabët t’i kishin mundur romakët dhe t’i kishin shpërbërë radhët e tyre, atëherë ç’bënë ata kundër qytetit, i cili qëndronte para tyre? Si pushtues, ata duhej ta kishin marrë qytetin. Por asnjë historian nuk ka pretenduar se myslimanët kishin hyrë në Mut’ah dhe se e kishin marrë nën kontroll qytetin.

Arabët ishin të famshëm për dëshirën e madhe që kishin për prenë e luftës. Ky është një fakt i mirënjohur për  çdo studiues të historisë së tyre dhe historianët si Ebu’l-Kalam Azadi nuk mund të mos ishin të njohur me këtë gjë. Është po ky historian që thotë se numri i romakëve në Mut’ah ishte dyqind mijë ushtarë. Sikur myslimanët t’i kishin mundur romakët, ata do të duhej të kishin zënë rob mijëra romakë dhe të ishin kthyer në Medine me pasuritë dhe thesaret e Mut’asë. Por një gjë e tillë nuk ndodhi. Analet e historisë janë të heshtura në këtë çështje. Askund nuk përmendet ndonjë plaçkë lufte ose ndonjë i burgosur kur bëhet fjalë për betejën e Mut’asë. Kjo heshtje është dëshmia më e qartë se myslimanët nuk dolën fitimtarë. Në të vërtetë, ata kishin fat që kishin mundur të shpëtonin gjallë nga fushëbeteja.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Pas ekspeditës së Mut’asë, ushtria myslimane, e prirë nga Halid bin Velidi, u kthye në Medine jo si fitimtare ose si e shkatërruar, por e lumtur që kishte mundur të kthehej...(“Jeta e Muhammedit, Kairo, 1935)

Vërtetë janë për t’u admiruar ata myslimanë që e dinin se ishin treguar frikacakë në betejën e Mut’asë dhe ndjeheshin të turpëruar nga kjo gjë. Por kishte edhe myslimanë të tjerë, disa prej tyre shokë të afërt të Profetit, të cilët ikën nga beteja jo vetëm një por shumë herë dhe kurrë nuk u turpëruan për këtë gjë. S’ka si të mos e admirojë njeriu pasurpësinë e tyre. Për t’i shpëtuar jetët e tyre të dashura, ata iknin nga fushëbeteja dhe ktheheshin në të vetëm kur gjendja të ishte kthyer paksa në favor të myslimanëve.

Beteja e Mut’asë ishte një disfatë për myslimanët. Sa për romakët, ajo s’ishte tjetër veçse një incident i vogël kufitar. Ata i përzunë arabët në shkretëtirë dhe për ta mori fund problemi. 

 

30. Ekspedita Dhat es-Selasil 

Beteja e Mut’asë u bë në shtator të vitit 629. Një muaj pas saj, Profeti mori lajme se pjesëtarët e fisit Kadha’a po mblidheshin në veri të luginës el-Kurra për ta sulmuar Medinen. Kjo ishte si pasojë e disfatës së myslimanëve në Mut’ah. Paganët besonin se fuqia e myslimanëve ishte thyer në Mut’ah dhe se nëse e sulmonin Medinen, nuk do të përballeshin me kurrfarë rezistence.

Profeti duhej të merrte masa për të parandaluar një sulm të fiseve kundër Medines. Andaj ai dërgoi treqind ushtarë nën komandën e Amr bin As-it për ta vëzhguar fisin Kadha’a dhe për t’i shpërndarë ushtarët e mbledhur po të ishte e nevojshme.

Amri u nis nga Medineja dhe u ndal në veri të luginës el-Kurra, pranë një burimi të quajtur “Dhat es-Selasil”. Ai u alarmua nga numri i njerëzve të armatosur në luginë dhe i kërkoi përforcime Profetit. Profeti pranoi dhe menjëherë dërgoi edhe një grup të dytë me dyqind ushtarë të tjerë, kësaj radhe nën komandën e Ebu Ubejde ibn el-Xherrahut. Ky grup i dytë e përfshinte edhe Ebu Bekrin dhe Umarin.

Kur Ebu Ubejde arriti në kampin e Amr ibn Asit, la të kuptohej se dëshironte ta merrte komandën e të dy kontingjenteve. Përgjigja e Amrit ishte një “jo” e prerë. Ai ia bëri të qartë Ebu Ubejdes se ai ishte komandanti suprem, qoftë i trupave fillestare dhe qoftë i atyre që erdhën si përforcim. Ishin gjithsejt pesëqind ushtarë.

Në mbrëmje, temperatura ra papritur dhe moti u bë jashtëzakonisht i ftohtë. Ushtarët ndezën zjarre të vogla për t’u ngrohur dhe u ulën përreth tyre. Megjithatë, Amri u urdhëroi që t’i shuanin. Të gjithë pranuan përveç Ebu Bekrit dhe Umarit. Amri e përsëriti urdhrin e tij dhe ata e shpërfillën, derisa i kërcënoi se do t’i hidhte në të sikur të mos pranonin. Umari iu kthye Ebu Bekrit dhe u ankua për ashpërsinë dhe për rreptësinë e Amrit por Ebu Bekri i tha se Amri e dinte më mirë se ata artin e luftës dhe se për këtë arsye, duhej t’i bindeshin atij. Pas kësaj, ata e shuan zjarrin.

Ditën e ardhshme pati luftime të vogla por kundërshtarët ishin të paorganizuar dhe shumë shpejt u shpërndanë. Myslimanët deshën t’i ndiqnin drejt kodrave dhe luginave por Amri ndaloi një gjë të tillë. Armiqtë i kishin lënë pronat e tyre, të cilat u mbetën myslimanëve bashkë me shumë deve dhe dele, të cilat i morën me vete drejt Medines.

Gjatë ekspeditës dhe gjatë rrugës së kthimit, Amr ibn Asi i udhëhiqte trupat në namaz. Me këtë, ai u demonstroi të gjithëve se ishte prijësi i tyre, edhe në aspektin ushtarak edhe në atë fetar. Ebu Ubejde, Ebu Bekri dhe Umari, që të tre merrnin urdhra prej tij dhe radhiteshin pas tij në namaz.

Kur ekspedita u kthye në Medine, Umari iu ankua Profetit për tonin autoritar dhe aspak ceremonial, me të cilin komandanti i tyre Amr bin Asi i kishte trajtuar atë vetë dhe Ebu Bekrin gjatë ekspeditës në Dhat es-Selasil. Ishte një shprehi e Profetit që komandantët të raportonin tek ai sapo kur ktheheshin nga ndonjë ekspeditë. Ata duhej t’i jepnin një raport të hollësishëm të veprimeve të ndërmarra gjatë eskpeditës.

Amri ishte gati t’i mbronte veprimet e tija. Ai i tregoi Profetit se myslimanët ishin të paktë në numër dhe se numri i zjarreve mund ta kishte zbuluar këtë gjë. Sipas tij, ishte në favor të sigurisë së tyre që këto zjarre të shuheshin. Më tej, ai tha se arsyeja përse kishte ndaluar një ndjekje të armikut ishte fakti se ata ishin në territor të tyre dhe mund të rigrupoheshin për t’i sulmuar. Myslimanët po luftonin në një tokë të panjohur dhe nuk ishin në një pozitë të favorshme kundër armikut. Profeti ishte i kënaqur me shpjegimet e Amrit dhe i shpërfilli ankesat e Umarit.

 

Sir William Muir

Dështimi i ushtrisë së tij në Mut’ah pati ndikim negativ për prestigjin e Muhammedit mes fiseve në kufirin sirian. Kishte thashetheme se fiset beduine të kësaj zone kishin mbledhur një forcë të madhe dhe ishin gati të zbrisnin drejt Medines. Amri, i cili ishte i sapokonvertuar në Islam, u vendos në krye të treqind këmbësorëve dhe tridhjetë kalorësve për t’i nënshtruar fiset armike dhe për të fituar përkrahje nga fiset mike të myslimanëve.

Pas një marshi dhjetëditor, ushtarët u vendosën rreth një burimi pranë kufirit sirian. Atje panë se armiku kishte mbledhur një numër të madh ushtarësh dhe se mund të vinin ndihma edhe nga fiset e tjera lokale. Ata u ndalën aty dhe dërguan një lajmëtar për të kërkuar përforcime. Muhammedi pranoi menjëherë dhe dërgoi dyqind vetë, ndër të cilët ishin edhe Ebu Bekri me Umarin, nën komandën e Ebu Ubejde ibn Xherrahut. Me t’iu bashkëngjitur Amrit, Ebu Ubejde deshi ta merrte komandën e ushtrisë ose së paku të mbetej prijës i pjesës që erdhi si përforcim, por Amri, me vendosmërinë që do ta karakterizonte në kohët në vijim, insistoi që ta mbante vetë komandën. Ebu Ubejde, i cili ishte një njeri i butë dhe paqësor, pranoi menjëherë. Ai tha: “Nëse ti nuk e pranon që të komandoj unë, atëherë unë kam për t’u bindur sepse Profeti më urdhëroi rreptësisht që të mos shkaktoja diskutime dhe ndarje”. Amri ia ktheu ashpër: “Unë jam prijësi yt këtu. Ti vetëm ke sjellë një përforcime për ushtrinë time”. Ebu Ubejde pranoi dhe Amri e mori komandën e të gjitha trupave dhe i udhëhoqi edhe në lutje. Që në ditët e para të tij, funksioni shpirtëror i Islamit ishte i ndërlidhur me atë ushtarak dhe politik (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Muhammed Husejn Hajkal

Disa javë pas kthimit të Halidit, Muhammedi deshi ta korigjonte dëmin që i ishte shkaktuar prestigjit të myslimanëve në disa pjesë të Gadishullit. Andaj, ai e emëroi Amr ibn el-Asin për ta udhëhequr ushtrinë kundrejt Damaskut. Ai e zgjodhi pikërisht Amrin për këtë detyrë sepse nëna e tij u takonte fiseve veriore dhe Muhammedi kishte shpresë se Amri do t’i shfrytëzonte lidhjet farefisnore në favor të misionit të tij. Kur ai arriti në një burim të quajtur Salasil, në zonën e Xhudhanit, për të parandaluar që armiku t’i mundte, kërkoi përforcime nga Profeti. Profeti e dërgoi Ebu Ubejde ibn el Xherrahun në krye të një korpusi muhaxhirësh, në mesin e të cilëve ishin edhe Ebu Bekri dhe Umar. (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935) .

 

Amr ibn Asi ishte një mysliman i ri. Por me t’u bërë mysliman, ai shumë shpejt përparoi nga një ushtar i thjeshtë në një gjeneral të ushtrisë së Medines. Ai, me sa është e qartë, kishte dhunti të jashtëzakonshme si gjeneral dhe udhëheqës. Andaj, Profeti vendosi nën komandën e tij edhe njerëz shumë më të moshuar se ai, të cilët ishin bërë myslimanë shumë më herët.

Ebu Ubejde dhe Ebu Bekri ishin bërë myslimanë njëzet vite para Amrit dhe si të tillë, e përbënin ajkën e Islamit. Amr bin Asi ishte një fillestar në këtë fe të re. Por edhe përkundër kësaj, Profeti i urdhëroi Ebu Ubejdes të shërbente nën komandën e Amrit.

Kjo tregon se kur bëhej fjalë për të zgjedhur dikë për një detyrë, ai nuk i jepte rëndësi moshës por aftësisë së personit për të arritur rezultate.

 

31. Çlirimi i Mekkes 

Kurejshët ishin të paaftë për ta shfrytëzuar fitoren e tyre kundër myslimanëve në betejën e Uhudit. Por kur këta të fundit pësuan disfatë në Mut’ah, mekkasit vendosën ta shfrytëzonin këtë fitore të të krishterëve dhe t’i rikrijonin në Arabi kushtet që ekzistonin para marrëveshjes së Hudejbijes. Disfata myslimane në Mut’ah luajti një rol kyç në ngjarjet që do t’i prinin çlirimit të Mekkes në vitin 630.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Mund të kujtojmë se si ushtarët e sapokthyer e Halidit në Medine menjëherë u quajtën dezertorë. Shumë ushtarë dhe komandantë ndjeheshin aq të turpëruar sa nuk dilnin nga shtëpia për t’u mos u bërë objekt talljeje në publik. Ekspedita e Mut’asë ia dha Kurejshit përshtypjen se fuqia e myslimanëve ishte shkatërruar tashmë dhe se respekti dhe nderi që ata zgjonin tek të tjerët, ishin humbur. Kjo i bëri mekkasit që të kërkonin rikthim të gjendjes që kishte mbretëruar para marrëveshjes së Hudejbijes. Ata ishin të bindur se tani mund të organizonin një sulm, kundër të cilit myslimanët do të ishin të paaftë për t’u mbrojtur (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Sipas kushteve të marrëveshjes së Hudejbijes, fiset arabe mund të vendosnin marrëdhënie dypalëshe me myslimanët ose me Kurejshin, ashtu si kishin dëshirë. Duke e shfrytëzuar këtë mundësi, fisi Khuza vendosi të nënshkruante një marrëveshje miqësie me Profetin e Islamit . Në ndërkohë, një fis tjetër i quajtur Bekr, u bë aleat i Kurejshit. Mes këtyre dy fiseve kishte një armiqësi shumë të vjetër por që të dy fiset duhej ta respektonin marrëveshjen e Hudejbijes dhe të qëndronin larg sulmeve kundër njëri-tjetrit.

Por tetëmbëdhjetë muaj pas marrëveshjes së Hudejbijes, një grup luftëtarësh të fisit Bekr e sulmuan fisin Khuza gjatë natës. Ky sulm ngjau nga fundi i muajit Rexheb të vitit të tetë pas Hixhrit (Nëntor 629). Fisi Khuza s’kishte bërë asgjë për të provokuar një sulm të tillë. Ata u strehuan në Qabe por armiqtë e tyre i ndoqën deri aty dhe vranë disa prej tyre. Disa të tjerë shpëtuan nga vdekja duke u strehuar pranë Budajl ibn Varakas dhe pranë mikut të tij, Rafa’a, në Mekke.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Marrëveshja e Hudejbijes parashihte që secili fis të mund të bënte aleancë me Kurejshin ose me Muhammedin, sipas dëshirës. Duke u mbështetur në këtë mundësi, fisi Khuza u radhit ndër aleatët e Muhammedit kurse fisi Bekr iu bashkëngjit Kurejshit. Ndërmjet fiseve Khuza dhe Bekr kishte disa mosmarrëveshje të vjetra, të cilat duhej domosdo të liheshin mënjanë si pasojë e marrëveshjes së Hudejbijes. Duke e pasur përkrahjen e Kurejshit, që besonte se myslimanët (pas betejës së Mut’asë) e kishin humbur fuqinë e tyre, Benu el-Dil, një degë e fisit Bekr, vendosi se kishte ardhur koha që të hakmerreshin kundër fisit Khuza (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935). 

 

Fisi Bekr nuk do ta kishte sulmuar fisin Khuza sikur të mos ishte përkrahja dhe kurajoja e dhënë nga Kurejshi. Historiani i famshëm Taberiu thotë se Ikrime bin Ebu Xhehli, Safvan bin Umejjeja dhe Suhejl ibn Amri, të gjithë figura prijëse të Kurejshit, u maskuan dhe luftuan në anën e fisit Bekr kundër fisit Khuza. Që të tre ishin nënshkrues të marrëveshjes së Hudejbijes.

 

Maxime Rodinson

Në Rexheb të vitit të tetë (Nëntor 629), për shkak të një gjakmarrjeje që kishte dekada që vazhdonte, disa nga pjesëtarët më agresivë të Kurejshit e sulmuan fisin Khuza, një fis që ishte pranë Mekkes dhe që kishte aleancë me Muhammedin. Një njeri u vra dhe të tjerët u plagosën dhe u detyruan të strehoheshin në territorin e shenjtë të Mekkes. Të ndjekur edhe këtu, ata u strehuan në shtëpitë e dy miqve të tyre. Duke mos ndaluar me kaq, fisi Bekr i rrethoi shtëpitë. Njëzet vetë të fisit Khuza u vranë (“Muhammedi”).

 

Amr bin Salimi, njëri nga prijësit e fisit Khuza, shkoi në Mekke dhe i kërkoi Profetit që të intervenonte. Profeti ishte i tmerruar nga tregimi i tij. Si një aleat i këtij fisi, ai ishte i detyruar t’i mbronte nga armiku. Por para se të merrte masa ushtarake, ai bëri një përpjekje për ta sjellë në vend drejtësinë me mjete paqësore. Ai dërgoi një lajmëtar tek Kurejshi dhe kërkoi që:

-          Kurejshi ose aleatët e Kurejshit, dmth. fisi Bekr, t’i paguante dëmshpërblim fisit Khuza.

-          Kurejshi ta hiqte mbrojtjen e tij nga fisi Bekr ose

-          Ta shpallte të pavlefshme marrëveshjen e Hudejbijes.

 

Zarkaniu përcjell se njeriu, që u përgjigj në emër të Kurejshit ishte Kurtaba ibn Umari. Ai i tha lajmëtarit të Profetit se vetëm i fundmi nga të tre kushtet ishte i pranueshëm për ta. Me fjalë të tjera, Kurejshi thoshte se marrëveshja e Hudejbijes, me kushtin e një paqeje dhjetëvjeçare, ishte tashmë një dokument i pavlefshëm.

Prijësit më gjaknxehtë të Kurejshit e shpallën menjëherë të pavlefshme marrëveshjen e Hudejbijes por njerëzit më realistë në mesin e tyre shumë shpejt e kuptuan se përgjigja e dërguar në Medine ishte një gabim që kishte qenë vetëm rezultat i arrogancës së tyre. Kur i menduan pasojat e mundshme të këtij veprimi, ata menjëherë u vunë në lëvizje për të parandaluar një katastrofë. Por si do ta bënin këtë? Pas një diskutimi të gjatë, ata vendosën që Ebu Sufjani të shkonte në Medine dhe të përpiqej ta bindte Profetin për ta rinovuar marrëveshjen e Hudejbijes.

Kur Ebu Sufjani arriti në Medine, ai fillimisht shkoi për ta takuar të bijën Umm Habibe, që ishte njëra nga gratë e Profetit. Kur deshi të ulej mbi një shtroje, ajo e hoqi atë me të shpejtë dhe i tha: “Ti je një idhujtar i pistë dhe unë s’të lejoj dot të ulesh mbi shtrojen e të Dërguarit”. Ajo e trajtoi Ebu Sufjanin si ndonjë përbindësh që s’duhej prekur assesi. I tronditur nga një pritje e tillë, ai u largua prej saj dhe shkoi drejt e në xhami për t’u takuar me Profetin. Por Profeti nuk pranoi të takohej me të. Pastaj ai kërkoi ndihmë nga Ebu Bekri, nga Umari dhe nga Aliu por që të tre i thanë se nuk mund të ndërmjetësonin për të tek Muhammedi. Pas kësaj, ai u kthye në Mekke duarzbrazur.

Kurejshi e kishte thyer premtimin dhe të dërguarit e fisit Khuza ishin akoma në Medine duke kërkuar drejtësi. Sikur Profeti ta shpërfillte këtë krim të Kurejshit, do ta dëmtonte imazhin që kishte në sytë e arabëve dhe një gjë të tillë nuk mund ta lejonte. Më në fund, Profeti vendosi ta merrte Mekken dhe u urdhëroi myslimanëve të përgatiteshin.

Ushtria islame u nis nga Medineja në ditën e dhjetë të Ramazanit të vitit të tetë pas Hixhrit (1 Shkurt 630). Lajmi se një ushtri po marshonte drejt jugut u përhap si rrufeja dhe arriti me të shpejtë në Mekke. Ata pjesëtarë të fisit Hashim, të cilët kishin mbetur në Mekke, vendosën të largoheshin nga qyteti dhe t’i bashkëngjiteshin ushtrisë. Në mesin e tyre ishte Abbas bin Abdu’l Muttalibi, xhaxhai i Profetit, Akil ibn Ebu Talibi dhe Ebu Sufjan bin Harith bin Abdu’l Muttalibi, që të dy kushërinj të Profetit. Ata iu bashkëngjitën ushtrisë islame dhe hynë bashkë me të në Mekke.

Në pasditën e 19 Ramazanit, ushtria arriti në Merr ed-Dharan në veri të Mekkes dhe u ndal aty për ta kaluar natën. Në mbrëmje, Profeti urdhëroi që të gjithë ushtarët të ndiznin nga një zjarr të vogël, me çfarë e gjithë lugina shkëlqeu.

Ebu Sufjani dhe Hakim bin Hizami ishin larguar nga Mekkeja për ta kontrolluar njëmendësinë e lajmeve në lidhje me sulmin e myslimanëve. Duke lëvizur drejt veriut në rrugën që çonte në Medine edhe ata arritën në Merr ed-Dharan dhe u shtangën me t’u përballur me numrin e madh të zjarreve. Kur kuptuan se ishin në kampin e myslimanëve tashmë, ata nuk ditën ç’të bënin për ta shpëtuar vetveten dhe qytetin e tyre.

Edhe Abbas ibn Abdu’l Muttalibi bëhej merak për sigurinë e mekkasve. Ai kishte frikë se sikur të rezistonin, do të përballeshin me një masakër. Ai po shëtitej me mushkën e bardhë të Profetit nëpër kampin mysliman, kur papritmas u ndesh me Ebu Sufjanin dhe Hakim bin Hizamin. Ata i thanë se e kishin parë numrin e madh të myslimanëve dhe se nuk kishin fuqi t’u kundërviheshin. Ebu Sufjani kërkoi një këshillë nga Abbasi. Ai i tha që ta ndiqte atë dhe e çoi drejt e tek Profeti, për t’i kërkuar strehim. Hakim bin Hizami u kthye në Mekke për ta përcjellë atë që kishte parë dhe dëgjuar. Abbasi dhe Ebu Sufjani lëvizën nëpër kampin mysliman. Për një çast kaluan pranë çadrës së Umarit, i cili kërkoi të kuptonte se kush ishte ky vizitor.

Sapo e njohu Ebu Sufjanin, Umari u zemërua dhe i tha: “O armik i Zotit, në fund ke rënë në duart e mia. Tani kam për të të vrarë”. Por Abbasi ndërhyri duke thënë se Ebu Sufjani ishte nën mbrojtjen e tij. Pas kësaj, Umari shpejtoi për t’u takuar me Profetin dhe i kërkoi leje për ta vrarë. Profeti i tha Abbasit ta sillte pranë tij të nesërmen.

Herët në mëngjes, Abbasi, Ebu Sufjani dhe Umari po prisnin para çadrës së Profetit. Umari mezi priste për ta vrarë Ebu Sufjanin por Profeti e ndali dhe e ftoi këtë të fundit që ta pranonte Islamin. Ebu Sufjani nuk kishte shumë dëshirë për ta pranuar Islamin por Abbasi i tha se sikur të mos e pranonte, Umari do ta vriste dhe kurrë nuk do të mund të kthehej në Mekke. I përballur me vdekjen, Ebu Sufjani e shqiptoi Dëshminë (Shehadetin), me të cilën formalisht u pranua në shoqërinë myslimane.

Abbasi gjithashtu i kërkoi Profetit që t’i falte Ebu Sufjanit ndonjë favor që do ta dallonte nga mekkasit e tjerë. Profeti tha se të gjithë mekkasit që do të strehoheshin në shtëpinë e Ebu Sufjanit dhe që do të qëndronin në shtëpitë e tyre ose në rrethinat e Qabes, do të ishin të mbrojtur. Ebu Sufjani ishte tejet krenar që Profeti e kishte shpallur shtëpinë e tij një strehë për idhujtarët mekkas. Miqtë e tij të mëvonshëm dhe adhuruesit e tij akoma po i thurin epope kësaj “merite” të madhe të tij.

Ishte e premte, 20 Ramazani i vitit të tetë pas Hixhrit (11 Shkurt 630) kur ushtria islame u nis nga Merr ed-Dharani dhe marshoi drejt Mekkes. Abbasi dhe Ebu Sufjani po qëndronin në një vend të lartë, duke i vështruar ushtarët që kalonin para tyre. Ky i fundit u ndikua shumë nga disiplina, rendi, numri dhe morali i ushtarëve dhe i tha Abbasit:

“Nipi yt vërtet ka krijuar një mbretëri dhe një fuqi të madhe”. Abbasi ia ktheu: “Turp të kesh! Kjo është profetësi dhe jo mbretëri”. Ebu Sufjani kurrë nuk kishte parë një pamje kaq të mrekullueshme dhe me reflekset e tija pagane e me vizionin e tij tejet të kufizuar, e interpretonte këtë gjë vetëm në aspektin material. Megjithatë, ai e kuptonte mjaft mirë se loja kishte marrë fund për të e për idhujtarët e tjerë dhe se e vetmja gjë e rëndësishme në atë çast ishte shpëtimi i jetës së tij dhe të idhujtarëve të tjerë.

Ebu Sufjani vrapoi drejt Mekkes dhe duke hyrë në afërsi të Qabes, thirri me zë: “O mekkas! Muhammedi ka arritur me ushtrinë e tij dhe ju s’keni kurrfarë fuqie për t’iu kundërvënë. Ata prej jush që hyjnë në shtëpinë time, do të jenë të mbrojtur dhe tashmë vetëm dorëzimi juaj pa kusht mund t’ju shpëtojë nga masakra”.

Gruaja e tij Hindi e dëgjoi këtë thirrje. Ajo doli e zemëruar nga shtëpia, e kapi për mjekrre dhe bërtiti: “O mekkas, vriteni këtë idiot! Ai është plakur krejt. Shpëtoni prej tij dhe mbrojeni qytetin tuaj!”.

Por kush mund ta mbronte tashmë Mekken dhe si? Për disa çaste, Ebu Sufjanin e rrethuan mekkasit dhe njëri prej tyre e pyeti: “Shtëpia jote mund të marrë veç pak njerëz. Si mund të strehohen në të të gjithë?”. Ai ia ktheu: “Të gjithë që qëndrojnë në shtëpitë e tyre dhe që qëndrojnë në rrethinat e Qabes, do të jenë të mbrojtur”. Kjo do të thoshte se e gjitha që duhet të bënin idhujtarët për ta shpëtuar jetën e tyre, ishte të qëndronin në shtëpi dhe të mos i provokonin ushtarët armiq.

 

Washington Irving

Muhammedi përgatiti një ekspeditë të fshehtë kundër Mekkes. Të gjitha rrugët që çonin në Mekke u bllokuan, për të parandaluar që lajmi të arrinte atje. Por mes të ikurve nga Mekkeja kishte njëfarë Hatebi, familja e të cilit kishte mbetur në Mekke dhe nuk kishte lidhje me ndonjë fis të fuqishëm, nën mbrojtjen e të cilit mund të hynte. Hatebi mendoi se familja e tij do të mund të fitonte prestigj në sytë e Kurejshit duke ua treguar planet e Muhammedit. Me këtë qëllim, ai shkroi një letër në lidhje me planin e befasishëm dhe ia dha një këngëtareje, e cila do ta çonte letrën në Mekke. Ajo ishte në rrugë kur Muhammedi mori vesh për tradhtinë e tij. Aliu dhe pesë të tjerë, të armatosur mirë, u dërguan për ta ndjekur lajmëtaren. Shumë shpejt ata e arritën gruan dhe më kot e kërkuan për të gjetur ndonjë letër tek ajo. Shumë prej tyre mendonin se duhej të ktheheshin por Aliu ishte i bindur se Profeti nuk mund ta kishte gabim. Ai e nxori shpatën dhe u betua se do ta vriste lajmëtaren sikur të mose kishte letër. Kërcënimi pati ndikim dhe ajo e nxori letrën që e kishte fshehur mes flokëve.

Kur u kuptua puna, Hatebi menjëherë e pranoi gabimin dhe u arsyetua se qëllimi i tij ishte t’i siguronte një favor familjes së tij të varfër dhe se ishte i bindur se letra do të ishte e padëmshme dhe pa ndonjë ndikim në planet e të Dërguarit.

Umari ishte zemëruar me këto arsyetime dhe do t’ia kishte prerë kokën sikur i Dërguari, i cili kujtoi se Hatebi kishte luftuar heroikisht në Bedër, të mos ia falte gabimin..

 

Muhammedi, i cili nuk ishte i sigurt me çfarë rezistence do të përballej në Mekke, bëri një ndarje të kujdeshme të forcave të tija. Ndërsa pjesa kryesore e ushtrisë marshonte përpara, dy grupe përparonin drejt qytetit nga kodrat që gjendeshin në të dyja anët. Aliut, i cili i printe një force të madhe kalorësish, iu dorëzua flamuri i shenjtë, të cilin duhej ta vendoste në malin Hadxhun dhe të qëndronte atje derisa t’i bashkëngjitej Profeti. Të gjithë komandantët u urdhëruan të ishin të përmbajtur dhe kurrsesi të mos sulmonin të parët (“Jeta e Muhammedit”).

 

I Dërguari i Zotit hyri në Mekke nga veriu. Usameja, djali i Zejd bin Harithes, dëshmorit të betejës së Mut’asë, ishte ulur bashkë me të mbi kafshën e tij. Muhammedi e mbante të përkulur kokën dhe i recitonte vargjet e kapitullit “Fitorja” të Kur’anit.

Aliu e mbante flamurin e Islamit teksa u printe kalorësve. Profeti i urdhëroi Zubejr bin Avvamit që të hynte në qytet nga perëndimi dhe Halid bin Velidit nga jugu. Ai u dha urdhra të prerë ushtarëve që të mos e vrisnin askënd, veçse në raste vetëmbrojtjeje. Prej kohësh po priste për t’i shkatërruar idhujt në Qabe por dëshironte që kjo gjë të realizohej pa gjakderdhje. Urdhrat e tij ishin të prerë dhe të qartë por edhe përkundër kësaj, Halid bin Velidi vrau 28 mekkas në portën jugore të qytetit me arsyetimin se kishin treguar rezistencë.

 

Sir John Glubb

Pushtimi mysliman i Mekkes ishte thuajse pa gjakderdhje. Halid bin Velidi gjaknxehtë  vrau ca njerëz në portën jugore të qytetit dhe për këtë u qortua ashpër nga Muhammedi (“Pushtimet e mëdha arabe”).

 

Tetë vite më parë, Muhammedi ishte arratisur nga Mekkeja si një ikanak, për kokën e të cilit ishte dhënë një çmim, ndërsa tani po kthehej në të njejtin qytet si çlirues. Megjithatë, sjellja e tij nuk kishte gjurmë krenarie ose kënaqësie por vetëm mirënjohje dhe modesti. Mirënjohje ndaj Zotit për mëshirën e Tij që ia fali një robi të thjeshtë dhe modesti përballë shkëlqimit të lavdisë së kësaj bote dhe të kalueshmërisë së gjithçkaje njerëzore.

Profeti erdhi në rrethinat e Qabes, zbriti nga deveja e vete, e thirri kushëririn e tij Ali ibn Ebu Talibin dhe që të dy hapëruan brenda Qabes, duke e kujtuar urdhrin hyjnor të dhënë Profetëve Ibrahim dhe Ismail:

...dhe Ne morëm fjalë nga Ibrahimi dhe Ismaili që ta pastrojnë shtëpinë Time...(Kur’an 2:125)

 

Profeti dhe Aliu e gjetën Shtëpinë e Zotit në një gjendje të mjerueshme. Ajo ishte shndërruar në panteonin e 360 idhujve dhe duhet të pastrohej. Profeti i rrëzoi një nga një të gjithë idhujt, duke e recituar vargun në vijim nga Kur’ani:

Erdhi e Vërteta dhe u zhduk gënjeshtra. Sepse gënjeshtra do të zhduket domosdo...(Kur’an 17:81)

 

Idhulli më i madh në këtë panteon ishte ai i Hubalit, perëndisë tradicionale të fisit Umejje. Ebu Sufjani madje e kishte marrë njëherë edhe në fushëbetejë gjatë betejës së Uhudit, për t’u dhënë moral trupave të tija. Hubali ishte vendosur në një piedestal të veçantë, të cilin Profeti nuk e arrinte dot. Andaj i urdhëroi Aliut që të ngjitej mbi shpatullat e tija dhe ta rrëzonte edhe atë. Duke iu bindur këtij urdhri të Profetit, Aliu u ngjit mbi shpatullat e tija dhe me një goditje e thërrmoi perëndinë kryesore të idhujtarëve. Me këtë goditje të fuqishme të Aliut, idhujtaria morri fund përgjithmonë në Qabe.

Shtëpia e Zotit ishte pastrua tashmë...

 

Ebu’l Kalam Azad

Disa nga idhujt ishin të vendosur mbi piedestale më të larta, të cilat i Dërguari s’i arrinte dot. Ai i urdhëroi Aliut të ngjitej mbi shpatullat e tija që të mund t’i rrëzonte. Aliu u ngjit mbi shpatullat e të Dërguarit dhe i rrëzoi idhujt. Me këtë, ai e pastroi idhujtarinë përgjithmonë nga Qabeja (“I Dërguari i mëshirës”, Lahore, Pakistan, 1970).

 

Kur të gjithë idhujt ishin thyer, të gjitha pikturat ishin fshirë dhe të gjitha shenjat e politeizmit ishin shkatërruar, Muhammedi, i Dërguari i Zotit, i urdhëroi Bilallit që ta recitonte ezanin. Bilalli recitoi dhe lugina e Mekkes u mbush me tekbirin (“Allahu Ekber”) e tij të fortë e të pasur. Profeti pastaj bëri shtatë rrotullime rreth Qabes dhe fali një namaz falënderimi ndaj Krijuesit të tij.

Në ndërkohë, Kurejshi ishte mbledhur përreth Qabes për ta pritur Profetin. Ata shpresonin se ai do të takohej me ta para se të merrte një vendim në lidhje me fatin e tyre. Atëherë, i Dërguari u shfaq në hyrje të Qabes. Ai e vështroi grupin e njerëzve para tij dhe pastaj u tha:

Nuk ka zot tjetër veç Allahut. Ai është Një dhe i Vetëm e nuk ka të barabartë. Të gjitha lëvdatat janë për Të. Ai e mbajti fjalën e Tij. Ai e ndihmoi robin e Tij drejt fitores dhe i shpërndau grupet e armiqve.

O njerëz! Më dëgjoni! E gjithë mendjemadhësia, krenaria dhe pretendimet për gjak fisnik të kohës së Injorancës janë nën këmbën time.

O Kurejsh! Zoti e ka shkatërruar arrogancën e kohëve të Injorancës dhe e ka shkatërruar krenarinë racore. Të gjithë njerëzit janë pasardhës të Ademit dhe Ademi s’ishte veçse një grusht pluhur.

Pastaj Profeti e recitoi vargun në vijim:

O njerëz! Ne ju krijuam nga një burrë e një grua dhe ju ndamë në fise e familje që të njiheni mes veti. Më i miri dhe më i larti prej juve pranë Zotit është ai që më së shumti i druhet. Vërtet Zoti është Njohës dhe i Ditur. (Kur’an 49:13)

 

Ky varg është një Magna Carta e barazisë dhe vëllazërisë njerëzore në Islam. Nuk mund të ketë ndonjë dallim mes njerëzve në bazë të racës, ngjyrës, kombësisë, fisit ose pasurisë. Ndërkohë që Islami i shkatërron dallimet e tjera, ai themelon dallime të vetat që s’janë tjetër veçse besimi dhe karakteri.

Më pas, Muhammedi i parashtroi një pyetje Kurejshit: “Si mendon se kam për t’ju trajtuar tani?” Ata thanë: “Ti je një vëlla bujar dhe i biri i një vëllai bujar. Presim vetëm mirësi dhe falje prej teje”. Ai tha: “Unë do t’jua them vetëm atë, që Jusufi ua tha vëllezërve të tij: Sot nuk ka fajësim për ju... (Kur’an 12:92). Shkoni të gjithë sepse jeni të liruar!”.

Profeti shpalli një amnisti të përgjithshme në Mekke, e cila i përfshinte edhe ata që ishin larguar nga Islami. Ai ia ndaloi ushtrisë plaçkitjen ose konfiskimin e diçkaje që i takonte Kurejshit, i cili më parë nuk kishte lënë gjë pa bërë për ta shkatërruar atë dhe Islamin. Por në çastin e tij të triumfit, ai i falte të gjithë krimet e tyre.

Në fillim, kurejshitët nuk mendonin se kjo ishte e vërtetë dhe nuk u besonin veshëve të tyre. Si mundej Muhammedi ta përballonte dëshirën për t’i vrarë, pas gjithë asaj që i kishin bërë në këto dy dekada dhe në veçanti tani që fuqia ishte në duart e tija? Të përmbajturit nga përdorimi i fuqisë që kishte në duar ishte diçka e pakuptueshme për idhujtarët e Mekkes. Duhej kohë derisa kuptimi i fjalëve të Muhammedit të zinte vend në mendjet e tyre dhe amnistia e sapofalur të fillonte t’u dukej e vërtetë.

Qëllimi i të Dërguarit të Zotit ishte ta merrte Mekken pa gjakderdhje dhe kësaj ia kishte dalë mbanë. Pikërisht në këtë rast ai e zbuloi veten, të tillë siç përshkruhej në fjalët e Kur’anit. Ai ishte “një mëshirë për njerëzimin”. Historia nuk njeh një shembull të tillë faljeje. Jo vetëm që nuk u vranë paganët dhe që nuk u dënuan për krimet e kryera në të kaluarën, por as nuk u përzunë nga shtëpitë dhe nga pronat e muhaxhirëve, të cilat i kishin pushtuar pas ikjes së tyre.

Nga Qabeja, Profeti shkoi në kodrën Safa, ku mekkasit erdhën për ta njohur si sovran të tyre në dy aspekte: si të Dërguarin e Zotit dhe si sunduesin e tyre të përhershëm. Të gjithë i dhanë betim besnikërie Muhammedit duke i vendosur duart mbi dorën e tij. Pas tyre, erdhi radha që gratë të betoheshin për besnikëri. Por ai nuk kishte dëshirë që ta prekte dorën e ndonjë gruaje që nuk ishte gruaja e tij. Andaj i urdhëroi Umarit që t’i pranonte betimet e grave.

 

Sir John Glubb

Pastaj i Dërguari i urdhëroi Umar ibn el-Khattabit t’i pranonte betimet e grave. (“Pushtimet e mëdha arabe”)

 

Kur betimi mbaroi, i Dërguari filloi të merrej me problemet e reja politike dhe administrative që u shfaqën me çlirimin e Mekkes.

Tregimi i komplikuar dhe mahnitës që kishte filluar më 12 Shkurt 610 në shpellën Hira, e kishte arritur kulmin më 11 Shkurt 630, në oborrin e Qabes. Ishte një ditë përplot ndjenja, premtime dhe ceremoni, e paharrueshme për nga rëndësia historike dhe simbolizmi. Aspiratat që ishin dukur krejtësisht të pashpresa në Ta’ifin e vitit 620, tani ishin fakte të realizuara në Mekken e vitit 630.

Kurejshi kishte dhënë një përpjekje të gjatë dhe të ashpër kundër Islamit për njëzet vite me radhë por shumë prej tyre, tani e shihnin se idhujt që i kishin adhuruar si perëndi e perëndesha s’ishin veçse një mori gjërash të padobishme. Andaj ata e pranuan Islamin. Mes tyre kishte dy lloje njerëzish. Njëri grup ishin ata që ishin vërtet të bindur se Muhammedi ishte i Dërguari i Zotit dhe që e njihnin si të tillë. Por kishte edhe shumë të tjerë që e pranuan Islamin vetëm sepse nuk kishin zgjedhje tjetër. Ata e kuptuan se nuk kishte dobi të rezistonin dhe ndjenë se, në fund të fundit, nuk ishte një “tregti” ‘dhe aq e keqe të deklaroheshin myslimanë. Me ç’dozë rezervimi e pranuan Islamin këta njerëz ishte një pyetje që do të gjente përgjigje në të ardhmen.

Të gjithë pjesëtarët e fisit Umejje, duke përfshirë edhe Hindin, gruan e Ebu Sufjanit dhe kanibalen e Uhudit, e “pranuan” Islamin.

Këtu mund të ndalemi pak dhe ta analizojmë “pranimin” e Islamit nga ana e tyre. Një njeri mund t’i dorëzohet armikut nga frika dhe frika mund ta detyrojë ta mbyllë gojën. Frika mund të bëjë shumë gjëra por ka diçka që nuk e bën dot: frika nuk e kthen urrejtjen në dashuri. Për njëzet vite me radhë, fisi Umejje u kishte prirë sulmeve pagane kundër Islamit. Ata bënë një luftë ekonomike, ushtarake dhe psikologjike kundër Profetit dhe ndjekësve të tij. Të presësh që një demonstrim i mrekullueshëm i fuqisë ushtarake të Muhammedit përnjëherë t’i bindë ata se ai vërtet ishte i Dërguari i Zotit, është një kërkesë e tepërt prej natyrës njerëzore. Demonstrimi i fuqisë së myslimanëve nuk e ktheu urrejtjen dhe mllefin e Umajjadëve në dashuri dhe respekt. Kjo gjë mund të pritet më së paku një kohë kur Islami jo vetëm që ua kishte marrë idhujt që i adhuronin por i kishte lënë edhe pa prestigjin, privilegjet, statusin dhe fuqinë e tyre. Ata, pra, ishin në gjendjen e zakonshme mendore të popujve që pësojnë disfatë. Zemrat e tyre ishin përplot me urrejtje dhe me dëshirë për t’u hakmarrë kundër mbrojtësve të Islamit.

Fisi Umejje e pranoi Islamin vetëm pas shkatërrimit të gjithçkaje pagane në Mekke. Përpjekja e tyre për ta ruajtur të kaluarën dhe për t’i mbajtur lidhjet e tyre me paganizmin si paganë kishte dështuar. Por tani, mbase mund ta mbanin të njëjtën lidhje duke qenë “myslimanë”. Prijësit e idhujtarëve, pra, u radhitën në mesin e besimtarëve, të maskuar si myslimanë. Kjo i bëri ata shumë më të rrezikshëm se më parë, kur armiqësia e tyre ishte e hapur. Në atë çast, ata kaluan në “nëntokë” dhe i numëruan ditët për të gjetur një mundësi që ta shkatërronin Islamin po të ishte e mundur. Nëse jo, ata do t’i ndryshonin karakteristikat e tija dalluese dhe do të rikthenin po aq tradita sa mundeshin nga koha e Injorancës.

 

Fisi Umejje nuk mund ta shkatërronte Islamin derisa ishte gjallë Muhammedi sepse ai kishte marrë masa të forta për ta parandaluar ringjalljen e paganizmit. Ai ishte i kujdesshëm gjithë kohës dhe paganët nuk arritën ta zinin në befasi. Ai ishte i kujdesshëm që atyre të mos u jepte pozita autoritative, të cilat mund t’i përdornin për të ardhur sërish në pushtet.

Disa historianë kanë pretenduar se Profeti kishte dëshirë ta aktivizonte fisin Umejje në shërbim të Islamit sepse ata kishin aftësi të rralla dhe ishin njerëz të talentuar. Për shembull, Von Grunebaum shkruan:

Muhammedi kishte nevojë për përvojën e klasës sunduese të Mekkes. Zgjerimi i shoqërisë myslimane dhe para se të gjithash, organizimi themelor i saj, nuk mund të administrohej pa ndihmën e mekkasve (“Islami klasik – një histori 600-1258”, 1970).

 

Ky është një pretendim që nuk i reziston dot një hulumtimi të kujdesshëm. Nuk ka kurrfarë dëshmie se Profeti ndonjëherë e shfrytëzoi “përvojën” e fisit Umejje për diçka. Një pretendim po aq i pasaktë është të thuash se zgjerimi i shoqërisë islame dhe organizimi themelor i saj nuk mund të administrohej pa ndihmën e tyre. Sikur fisi Umejje të ishte vërtet kaq i aftë siç pretendohet, përse nuk i përdori këto aftësi në luftën kundër Muhammedit dhe Islamit, prej të cilëve pësoi disfatë? I Dërguari i Zotit e krijoi dhe e konsolidoi Shtetin Islam mes sulmeve të vazhdueshme të Umajjadëve. Shteti Islam nuk mund të bashkëekzistonte me oligarkinë mekkase të prirë nga Umajjadët. Andaj duhet ta shkatërronte atë. Muhammedi kurrë nuk u mahnit me “aftësitë” e tyre, para ose pas pranimit të Islamit, dhe kurrë nuk i emëroi për gjeneralë, guvernatorë ose gjykatës. Ky element i politikës së tij ndaj tyre nuk mund të ishte më i hapur dhe më i qartë.

Disa historianë sunnitë kanë shkruar se Muhammedi e emëroi Muavijen, djalin e Ebu Sufjanit dhe Hindit, si një “shkrues” të vargjeve kuranore. Ai vërtet mund të këte marrë pjesë në shënimin e disa vargjeve kuranore por kjo s’do të thotë se ato nuk do të mund të shkruheshin pa të. Profeti kishte shumë shkrues të tjerë të Kur’anit. Si e para, kur Muavije u bë mysliman, pjesa më e madhe e Kur’anit ishte shpallur tashmë dhe kishte mbetur shumë pak, në mos asgjë fare, për t’u shkruar. Përveç kësaj, ai ishte vetëm njëri nga shkruesit e shumtë të Kur’anit. Sikur të shkruarit e Kur’anit të ishte një “cilësi” aq e madhe për të, atëherë duhet theksuar gjithashtu se ai e ndante këtë cilësi me shumë persona të tjerë. Në fund të fundit, Abdullah bin Saad bin Ebu Sarh, vëllai i qumështit i Osman bin Affanit, ishte njëri nga shkruesit. Ai i ndryshoi vargjet e Kur’anit teksa i shkruante dhe Profeti e shpalli atë një njeri të dalë nga feja. Ai do të ekzekutohej por u shpëtua nga Osmani. Në fund, Profeti e dëboi nga Medineja.

Pra aftësia e Muavijes si një shkrues i Kur’anit nuk ishte ndonjë gjë që gjendej rrallë në Medine. Historianët i kanë shënuar emrat e 29 shkruesve që ishin në dispozitë të Profetit.

Por edhe përkundër gjithë kësaj, pretendimi i Von Grunebaumit, të cilin e përmendëm më sipër, do të ishte i saktë sikur të thuhej se jo Profeti i Islamit por Ebu Bekri dhe Umari kishin nevojë për përvojën dhe për shkathtësitë e fisit Umejje dhe se ishin pikërisht ata që nuk mund të sundonin pa përkrahjen e tyre. Umajjadët ishin të pazëvendësueshëm për Ebu Bekrin dhe për Umarin. Tregimi i rilindjes së Umajjadëve gjatë Kalifatit të Ebu Bekrit dhe atë të Umarit do të shpjegohen në një kapitull tjetër.

Për dallim prej tyre, Profeti thjesht u përpoq t’i zbuste zemrat e Umajjadëve me dhurata, me shpresën për t’ua hequr urrejtjen ndaj Islamit dhe me shpresën se ndonjëherë, ata vetë ose fëmijët e tyre do të bëheshin myslimanë të sinqertë. Por këto përpjekje nuk dhanë fryt. Asgjë që bëri ai nuk e zbuti zemrën e tyre ndaj Islamit. Ata kurrë nuk u identifikuan me këtë fe dhe kurrë nuk u lidhën me të. Në aspektin emocional dhe ideologjik, ata nuk mund të pajtoheshin kurrsesi me Islamin. Vetëm pas dështimit të përpjekjeve të tyre luftarake, ata i njohën virtytet e Islamit dhe e pranuan paqen me të. Por për ta, vetëm mjetet kishin ndryshuar. Qëllimi mbetej akoma i njëjti.

Ditën kur Ebu Sufjani, e shoqja Hindi, djali i tyre Muavije dhe pjesëtarët e fisit umajjad u bënë myslimanë, “kali trojan” i politeizmit hyri në kështjellën e Islamit. Ali ibn Ebu Talibi, filozofi i Islamit, konvertimin e tyre në Islam e përshkruan kështu:

Umajjadët nuk u bënë besimtarë të vërtetë. Ata vetëm sa iu nënshtruan një force superiore.

Teksa sillte një verdikt të tillë në lidhje me konvertimin e fisit Umejje në Islam, Aliu e parafrazonte vargun në vijim, nga Kur’ani:

Arabët thonë: “Ne besuam”. Thuaj: “Ju s’keni besuar. Më mirë thoni: “jemi bërë myslimanë” sepse besimi akoma s’ka hyrë në zemrat tuaja. (Kur’an 49:14)

 

Profeti i Islamit qëndroi dy javë në Mekke, për t’i edukuar konvertitët e rinj mekkas dhe për ta organizuar qeverisjen e qytetit. Ai tashmë e kishte pastruar Qaben dhe myslimanët ishin bërë sundues të një qyteti, i cili ishte qendra sociale, politike, kulturore, tregtare dhe fetare e Arabisë. Të gjithë arabët tani e njihnin autoritetin e qeverisë së Muhammedit si autoritetin më të lartë në Arabi.

Profeti i konsolidoi territoret e reja të fituara ndërmjet Mekkes e Medines dhe ato që ishin në rrethinat e Mekkes. Pas kësaj, ai filloi me riorganizimin e shoqërisë arabe. Në të kaluarën, arabët ishin të njohur vetëm me strukturat themelore fisnore dhe familjare në organizimin e tyre shoqëror. Tani, ata ishin bërë një “komb” (ummet) nën prijësinë e tij. Besnikëria e tyre si myslimanë nuk themelohej në origjinën racore, në përkatësinë fisnore, kombëtare ose gjuhësore dhe nuk njihte kufij gjeografikë. Përcaktimi i tyre si myslimanë i kalonte të gjitha barrierat natyrore dhe dallimet artificiale të krijuara nga njeriu. Besnikëria e tyre e re ishte ndaj shoqërisë së besimtarëve, të cilët e njihnin Zotin si Një të vetëm dhe Muhammedin si të Dërguarin e Tij.

Shumë fise përreth Mekkes ishin akoma paganë dhe Profeti kishte dëshirë t’i ftonte ata në Islam. Përveç kësaj, kishte edhe fise të tjera që e kishin pranuar Islamin por që nuk i kishin paguar tatimet e tyre dhe duhej t’u përkujtohej një gjë e tillë. Andaj, ai dërgoi misionarë dhe mbledhës të tatimeve, me udhëzime të qarta për detyrat e tyre, për përgjegjësitë dhe për autoritetin që kishin.

Njëri nga këta mbledhës të tatimeve ishte Halid bin Velidi. Profeti e dërgoi atë tek fisi Xhadhima, për t’i mbledhur tatimet e papaguara por ai e tejkaloi autoritetin që i ishte dhënë dhe i njollosi duart me gjakun e myslimanëve të pafajshëm.

 

Muhammed ibn Is’hak

Ekpedita e Halidit tek fisi Xhadhima i Kinanes pas çlirimit të Mekkes dhe ekspedita e Aliut për ta përmirësuar gabimin e Halidit

Hakimi më ka thënë se i Dërguari e thirri Aliun dhe i tha të shkonte tek këta njerëz, të shihte si qëndronte puna dhe t’i ndalonte praktikat e epokës pagane. Andaj Aliu shkoi tek ta me paratë që i kishte dërguari Profeti dhe u pagoi tatim gjaku dhe dëmshpërblim për humbjet e tyre. Kur ishte shpaguar i gjithë gjaku i derdhur dhe të gjitha pronat e dëmtuara, mbetën edhe pak para. Ai pyeti në kishte mbetur ndonjë shpagim për t’u bërë dhe me të marrë përgjigjen se s’kishte asgjë për t’u shpaguar, ua fali pjesën tjetër të parave në emër të të Dërguarit. Pastaj u kthye tek i Dërguari, i tregoi se ç’kishte bërë dhe ky i fundit e lëvdoi. Pastaj i Dërguari u ngrit dhe duke qenë i drejtuar nga Qabeja, i ngriti duar dhe tha: “O Zot! Unë jam i pafajshëm para Teje për atë që ka bërë Halidi”. Këtë e përsëriti tri herë.

Halidi dhe Abdurrahman bin Aufi u zunë për këtë çështje. Abdurrahmani i tha Halidit: “Ti ke bërë një veprim pagan”. Halidi i tha se ai thjesht ishte hakmarrë për babain e Abdurrahmanit. Ky i fundit ia ktheu se ai po gënjente sepse vetë e kishte vrarë vrasësin e të atit dhe se Halidi ishte hakmarrë për dajën e tij.

Pasi e dëgjoi këtë, Profeti i tha (Halidit): “Lëri të qetë as’habët e mi, sepse betohem në Zotin se edhe sikur të kesh një mal prej ari dhe ta harxhosh në rrugë të Zotit, kurrë s’ke për t’i arritur meritat e tyre (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”).

 

Washington Irving

Gjatë një misioni (në Tehame), Halid bin Velidit i duhej të kalonte nëpër tokën e fisit Xhadsima. Ai kishte me vete 350 vetë dhe shoqërohej nga Abdurrahmani, njëri nga myslimanët më të hershëm. Udhëzimet e Profetit ishin që të tregohej paqe dhe vullnet i mirë me njerëzit, të përhapej feja dhe të qëndrohej larg dhunës derisa nuk sulmoheshin.

Pjesa më e madhe e fisit Xhadsima e kishte pranuar Islamin por në mesin e tyre kishte akoma të tillë që e ndiqnin fenë e sabejve. Në të kaluarën, ky fis e kishte plaçkitur dhe vrarë një dajë të Halidit, i cili ishte babai i Abdurrahmanit. Nga frika se Halidi dhe miku i tij mund të hakmerreshin për këtë vrasje, fisi Xhadsima i priti ata të armatosur.

Në brendi, Halidi ishte mjaft i lumtur që i shihte të armatosur. Duke u bërtitur me një ton autoritativ, ai i pyeti në ishin myslimanë ose jobesimtarë. Me një akcent të ndryshëm, ata thanë: “Myslimanë”. Halidi pyeti: “Atëherë përse po na prisni me armë në duar?”. Përgjigja e tyre ishte: “Sepse kemi armiq në mesin e disa fiseve që mund të na sulmojnë papritmas”.

Me një ton të ashpër, Halidi u kërkoi që të zbrisnin nga kuajt dhe t’i linin në tokët armët e tyre. Disa pranuan dhe menjëherë u kapën dhe u lidhën. Të tjerët u arratisën. Duke e pranuar ikjen e tyre si një shenjë të fajësisë, Halidi i ndoqi dhe i shkatërroi vendet e tyre. Madje në kulm të zemërimit të tij, ai vrau disa nga të burgosurit.

Muhammedi, kur dëgjoi për këtë mllef krejt të panevojshëm, i ngriti duart drejt qiellit dhe i kërkoi Zotit të dëshmonte se ai vetë nuk ishte fajtor për këtë. Halidi, i qortuar ashpër kur u kthye prapa, ia hodhi fajin Abdurrahmanit por Muhammedi mohoi kategorikisht çdo akuzë kundër njërit nga ndjekësit e tij më të hershëm dhe më të mirë. Aliu bujar u dërgua për t’i korrigjuar dëmet që i kishte bërë Halidi tek fisi Xhadsima dhe për t’u paguar dëmshpërblime familjeve të të vrarëve.

Ishte një mision shumë i përshtatshëm me natyrën e Aliut dhe ai e kreu më së miri detyrën e tij. Pasi i kuptoi dëmtimet dhe humbjet e çdo individi, ai pagoi dëmshpërblime për të gjithë. Kur të gjithë dëmshpërblimet ishin paguar, Aliu e shpërndau pjesën tjetër të parave mes njerëzve, duke lënë përshtypje tek njerëzit me bujarinë e tij. Me këtë, Aliu i meritoi falënderimet dhe lëvdatat e Profetit. Në anën tjetër, Halidi u qortua edhe nga ata, të cilët kishte dashur t’i kënaqte. “Ki kujdes!”, i tha Abdurrahmanit. “Unë u hakmora për vdekjen e babait tënd”. Abdurrahmani ia ktheu: “Më mirë thuaj se je hakmarrë për vdekjen e dajës tënd. Ti e çnderove besimin tonë me një veprim idhujtarësh”. (“Jeta e Muhammedit”).

 

Sir John Glubb

Pas çlirimit të Mekkes, shumë emisarë u dërguan tek fiset fqinje për t’i nxitur që t’i shkatërronin idhujt e tyre lokalë dhe tempujt paganë. Një grupi të tillë emisarësh u printe Halid ibn Velidi, fitimtari i Uhudit. Halidi ishte një luftëtar i fuqishëm por kokëfortë, i dhunshëm dhe gjakpirës. Ai u dërgua tek dega Xhadhima e fisit Kinana, në një rrafshinë bregdetare në jugperëndim të Mekkes.

Ishte një rastësi mjaft tragjike që shumë vite më parë, ky fis e kishte vrarë dajën e Halidit, teksa ky i fundit kthehej nga një udhëtim tregtar në Jemen. I Dërguari, i cili nuk ishte në dijeni të kësaj çështjeje private mes tyre, i kishte dhënë urdhra të prerë Halidit që të qëndronte larg gjakderdhjes. Kur Halidi arriti tek fisit Xhadhima, u tha njerëzve t’i hidhnin armët sepse tashmë lufta kishte mbaruar dhe të gjithë e kishin pranuar Islamin. Por pasi i hodhën armët, ai i kapi disa prej tyre, ua lidhi duart pas shpine dhe dha urdhër që të vriteshin si një shpagim për vrasjen e dajës së tij.

Një kalorës arab në mesin e forcave të Halidit i tha se një i ri i burgosur i fisit kërkonte që t’i lejonin të fliste me një grua që qëndronte diç më tej. Myslimanët pranuan dhe i burgosuri erdhi tek gratë. “Lamtumirë Hubaisha!”, i tha njërës prej vashave, “jetës sime i ka ardhur fundi”. I burgosuri u ul mbi gjunjë dhe iu pre koka menjëherë. Kur ra në tokë, vajza doli nga mesi i grave dhe erdhi tek i vrari. I përkulur mbi të, ajo e mbuloi në puthje dhe nuk pranoi të hiqej derisa e vranë edhe atë.

I Dërguari u tmerrua kur dëgjoi për veprimet e Halidit. Duke qëndruar në oborrin e Qabes, ai i ngriti duart mbi kokë dhe thirri me zë: “O Zot! Unë jam i pafajshëm për gjërat që i ka bërë Halidi”. Menjëherë pas kësaj, Aliu u dërgua me një shumë të madhe për t’u paguar dëmshpërblime për të gjithë që ishin vrarë dhe për të gjitha dëmtimet e shkaktuara (“Jeta dhe koha e Muhammedit”, fq. 320, botuar 1970).

 

Muhammed Husejn Hajkal

Muhammedi qëndroi pesëmbëdhjetë ditë në Mekke. Gjatë kësaj kohe, ai i organizoi punët atje dhe ua mësoi njerëzve Islamin. Po në këtë kohë, ai dërgoi delegacione për t’i ftuar njerëzit në Islam dhe për t’i shkatërruar idhujt paganë pa derdhur gjak. Halid bin Velidi u dërgua në Nakhlah për ta shkatërruar perëndinë Uzza të fisit Shajban. Me të përfunduar detyrën, Velidi vazhdoi drejt Xhadhimes. Por atje njerëzit u armatosën me të dëgjuar për afrimin e tij. Halidi u kërkoi t’i hidhnin armët me arsyetimin se të gjithë njerëzit tashmë e kishin pranuar Islamin. Njëri nga njerëzit e fisit Xhadhime u tha njerëzve të tij: “Turp të keni, o fisi Xhadhime! A nuk e dini se ky është Halidi? Për Zotin, pasi t’i keni dorëzuar armët, s’u pret asgjë tjetër veç burgosjes dhe pasi të jeni burgosur, s’keni për t’i ikur dot vdekjes”. Disa nga të tijtë iu përgjigjën: “Mos ke ndërmend të na vrasësh të gjithëve? A nuk e di se shumica e kanë pranuar Islamin dhe se lufta ka marrë fund dhe paqja është vendosur?”. Këta të fundit vazhduan t’u flisnin njerëzve të tyre derisa të gjithë u bindën për t’i dorëzuar armët. Pas kësaj, Halidi urdhëroi që të lidheshin dhe i vrau disa prej tyre. Kur Profeti e dëgjoi këtë gjë, i ngriti duart drejt qiellit dhe u lut: “O Zot! Unë e dënoj atë që ka bërë Halid bin Velidi”.

Profeti i dha para Ali ibn Ebu Talibit dhe e dërgoi për ta zgjidhur këtë çështje, duke e këshilluar që t’u shmangej të gjitha traditave paraislame. Pasi arriti, Aliu e paguajti tatimin e gjakut për viktimat dhe i kompensoi dëmet e tyre materiale.

Para se të nisej, pjesën e mbetur të parave të dhëna nga Profeti ia la fisit, që të përdorej në rast se kishte mbetur ndonjë dëmtim tjetër i pakompenzuar (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Ky veprim i të Dërguarit të Zotit ndaj fisit Xhadhima, i bërë nëpërmjet Aliut, ishte më se i nevojshëm. Halidi kishte vrarë njerëz që jo vetëm se ishin myslimanë por ishin edhe krejtësisht të pafajshëm. Një dështim në shpagimin e këtyre krimeve do të krijonte tek njerëzit një përshtypje se myslimanët ishin të dhunshëm, se e keqpërdornin autoritetin e tyre dhe se tradhtonin. Paganët dhe ata arabë që në këtë kohë të hershme vetëm formalisht mund të quheshin myslimanë, me siguri do ta lidhnin këtë krim të Halidit me vetë Profetin. Madje ekzistonte mundësia që ata, vetëm për shkak të Halidit të largoheshin nga Islami dhe t’i ktheheshin idhujtarisë. Andaj Profeti shkoi në Qabe dhe tri herë e denoncoi veprimin e Halidit, duke i kërkuar Zotit që të dëshmonte se ai nuk ishte përgjegjës për këto krime.

Fisi Xhadhima u dëmtua keq nga Halidi. Profeti nuk donte thjesht t’i rehatonte dhe t’u paguante dëmshpërblime por edhe ta rifitonte besimin dhe dashurinë e tyre. Kjo ishte një detyrë tejet e vështirë e delikate dhe ai e zgjodhi Aliun për të. Halidi e dëmtoi imazhin e Islamit dhe Profeti e dinte se asnjë tjetër në mesin e ndjekësve të tij nuk ishte i aftë ta përmirësonte këtë gabim përveç Aliut.

Aliu dëshmoi edhe njëherë se për këtë detyrë të ndjeshme, mësuesi i tij nuk mund të kishte zgjedhur asnjë person tjetër më të mirë se ai. Ai demonstroi edhe njëherë se njësoj siç ishte i pari në luftë, ishte i pari edhe në paqe. Ai e mahniti dhe e kënaqi jashtë mase fisin Xhadhima me sinqeritetin e tij, me bujarinë, tonin miqësor dhe me kujdesin e tij për lumturinë dhe për mirëqenien e tyre.

Me oratorinë e tij të pashoqe, Aliu i pushtoi zemrat e fisit Xhadhima në emër të Islamit dhe të mësuesit të tij Muhammedit. Ky ishte një rol që vetëm atij i shkonte për shtati ta përmbushte. Dhe pikërisht ky rol ishte më i dashuri për të. Ai kishte qejf t’i mbulonte plagët psikologjike të njerëzve të tjerë dhe të sillte në zemrat e tyre lumturi dhe rehati. Aliu kishte një dhunti të veçantë për të përmbushur një detyrë si kjo. 

 

32. Beteja e Hunejnit 

Çlirimi i Mekkes, në shumë zona të Arabisë shkaktoi një konvertim masiv të njerëzve në Islam. Megjithatë, kishte akoma disa fise që jetonin në juglindje të Mekkes dhe që nuk dëshironin ta linin idhujtarinë. Ata ishin të alarmuar nga përparimi i rrufeshëm i Islamit dhe ishin të bindur se sikur të vazhdonte ky ritëm i përhapjes, ata shumë shpejt do të rrethoheshin nga Islami në çdo anë dhe do të izoloheshin nga fiset e tjera pagane. Prijësit e tyre e kuptuan se do të ishte një lëvizje e pamendtë që t’u lejonin myslimanëve t’i konsolidonin fitimet e tyre të fundit dhe të bëheshin akoma më të fuqishëm. Andaj, ata vendosën të vepronin menjëherë dhe t’i sulmonin myslimanët në Mekke, për t’i shkatërruar. Fiset kryesore mes tyre ishin fiset Havazin, Thakif, Sa’ad dhe Xheshm. Që të gjithë ishin luftëtarë të fortë, të cilët krenoheshin me pavarësinë e tyre dhe me traditat e tyre ushtarake. Ata e dinin se Mekkeja iu dorëzua Muhammedit fare pa luftë por këtë gjë ia vishnin paburrërisë së Kurejshit. Sa për vete, ata ishin të bindur se ishin kundërshtarë të denjë në fushëbetejë për heronjtë e Islamit.

Në fund të Janarit të vitit 630, Profeti mori informata se fiset Thakif dhe Havazin ishin nisur nga trojet e tyre dhe po lëviznin drejt Mekkes. Kur këto lajme u konfirmuan, edhe ai urdhëroi një mobilizim të përgjithshëm në Mekken e sapoçliruar.

Profeti nuk donte që Mekkeja të bëhej një fushëbetejë. Andaj, u largua me të shpejtë nga Mekkeja më 26 Janar të vitit 630, në krye të 12,000 ushtarëve, për t’u ndeshur me armikun. Nga këta ushtarë, dhjetë mijë ishin nga Medineja dhe dy mijë të tjerë ishin rekrutë nga mekkasit e sapokonvertuar.

Kjo ishte ushtria më e madhe e mbledhur ndonjëherë në Arabi. Derisa pjesët e ndryshme të ushtrisë marshuan nëpër portat e qytetit me armatim të plotë, Ebu Bekri që i vështronte me krenari, tha: “Kësaj radhe s’mund të humbim sepse jemi të shumtë në numër”.  Por shumë shpejt, ai u bind për të kundërtën. Në fillim, myslimanët po mundeshin ndonëse ishin sa trefishi i ushtrisë armike në numër. Kur’ani ua kishte tërhequr vëmendjen myslimanëve se numri i madh i ushtarëve nuk ishte një garanci për fitoren e tyre.

 

Sir William Muir 

Kishin kaluar katër javë qëkur Muhammedi ishte larguar nga Medineja. Ai u nis nga Mekkeja në krye të të gjitha forcave të tija, të cilat me shtimin e 2000 mekkasve, numëronin 12,000 ushtarë. Me kërkesën e tij, Safvani përgatiti mbi njëqind parzmore dhe po aq deve. Parakalimi i fiseve, ku gjithsecili e mbante lart flamurin e vet, ishte aq madhështor sa Ebu Bekri tha me entuziazëm: “Sot s’do të humbim nga numri i vogël i ushtarëve”. (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1861).

 

Kur forcat e para myslimane të udhëhequra nga Halid bin Velidi hynë në luginën e Hunejnit në juglindje të Mekkes, armiku ishte në pritë tashmë dhe i përgatitur për t’i sulmuar myslimanët me shigjeta e me shtiza. Kalimi ishte i ngushtë, rruga e ashpër dhe myslimanët po përparonin të pavetëdijshëm për prezencën e armikut. Pak para agimit, fisi Havazin i sulmoi krejt papritmas.

Sulmi i armikut ishte aq i beftë dhe i befasishëm, sa myslimanët nuk i bënë dot ballë. Pjesa e përparme e ushtrisë, e përbërë nga fisi Sulajm, u shpërbë dhe filloi të ikte. Pjesa qendrore e ushtrisë ishte menjëherë pas tyre. Formacioni i Halidit u kthye drejt tyre dhe bëri që edhe ata të iknin nga armiku. Shumë shpejt, të gjithë ushtarët filluan të iknin dhe nuk shkoi gjatë derisa Muhammedi mbeti vetëm me disa nga ndjekësit e tij më besnikë.

Ushtarët e prirë nga Halid bin Velidi ishin të parët që ikën pas sulmit të armikut dhe u ndoqën menjëherë nga Umajjadët e sapokonvertuar të Mekkes, bashkë me miqtë dhe përkrahësit e tyre. Pas tyre ishin medinasit. Shumë myslimanë u vranë në këtë rrëmujë dhe shumë të tjerë u plagosën. I Dërguari i thirri prapa ushtarët që arratiseshin por askush nuk e dëgjonte.

Ushtria e Islamit po ikte, e ndjekur nga një armik i cili i sulmonte pa ndalur. I Dërguari nuk u largua nga vendi i tij dhe qëndroi i fortë si shkëmb. Tetë vetë ishin akoma me të, duke e ndjekur “spektaklin” e ikjes së ushtarëve. Ata ishin:

1. Ali ibn Ebu Talibi


2. Abbas ibn Abdu’l Muttalibi


3. Fadhl ibn Abbasi


4. Ebu Sufjan ibn el-Harith ibn Abdu’l Muttalibi


5. Rabi’a, vëllai i Ebu Sufjan ibn el-Harithit


6. Abdullah ibn Mesudi


7. Usame ibn Zejd ibn Harithe


8. Ajman ibn Ubejd.

 

Nga këta të tetë, pesë të parët ishin nga fisi Hashim. Njëri prej tyre ishte xhaxha dhe të tjerët, kushërinj të Profetit.

Profeti i kërkoi Abbasit që t’i thirrte prapa myslimanët që po iknin. Abbasi kishte një zë të fuqishëm dhe thirri: “O muhaxhirë! O ensarë! O fitimtarë të Bedrit dhe njerëzit e Pemës së Besnikërisë! Ku po shkoni? I Dërguari i Zotit është këtu. Ejani pranë tij!”.

Zëri i Abbasit jehoi në luginën e ngushtë ku të gjithë mund ta dëgjonin dhe kjo gjë pati ndikim në ndaljen e ikjes së myslimanëve.

Ensarët ishin të parët që u ndalën dhe u kthyen në betejë. Të frymëzuar nga shembulli i tyre, edhe të tjerët i ndoqën. Shumë shpejt, myslimanët u riorganizuan dhe filloi një luftë e ashpër që në fillim dukej e barabartë por që shumë shpejt, filloi të rridhte në favor të myslimanëve. Kur e rifituan moralin e humbur, ata filluan ta sulmonin armikun. Armiku luftonte trimërisht por i kishte të kufizuara lëvizjet nga numri i madh i grave dhe i fëmijëve që kishin marrë me vete. Myslimanët e shfrytëzuan këtë përparësi dhe tani ishin pikërisht beduinët që po iknin në çdo anë.

Sir William Muir e ka rrëfyer gjerë e gjatë tregimin e ikjes së myslimanëve në Hunejn. Në librin e tij, “Jeta e Muhammedit” (Londër, 1877), ai shkruan:

 

Herët në mëngjes, pak para se të agonte dita dhe kur qielli ishte i mbushur me re, ushtria e Muhammedit ishte akoma në lëvizje. I mbathur me parzmoren e tij si në ditën e Uhudit, ai ishte mbi një mushkë në pjesën e pasme të ushtrisë.

Pjesa e përparme, e përbërë nga fisi Sulajm dhe e prirë nga Halidi, po kalonte nëpër kalimin e pjerrët dhe të ngushtë, kur papritmas fisi Havazin doli nga prita dhe i sulmoi në befasi. Të zënë të papërgatitur para këtij sulmi, fisi Sulajm u shpërnda dhe iku. Kjo goditje u përcoll nga radha në radhë. Të goditur nga atmosfera e tensionuar dhe nga lodhja e rrugës së vështirë, të gjithë ushtarët i zuri paniku dhe filluan të iknin. Teksa trupat po largoheshin para syve të tij, Muhammedi thirri: “Ku po ikni? I Dërguari i Zotit është këtu! Kthehuni! Kthehuni!” por fjalët e tija nuk patën kurrfarë ndikimi, përveç tek disa ndjekës të tij besnikë që e rrethuan për ta mbrojtur.

Konfuzioni u rrit edhe më, devetë filluan të përplaseshin me njëra-tjetrën dhe zëri i Muhammedit u humb në mesin e kësaj zhurme. Më në fund, kur edhe ushtarët medinas filluan të iknin, ai i kërkoi Abbasit, i cili ia mbante mushkën, të thirrte: “O banorë të Medines! O njerëz të Pemës së Besnikërisë!”. Abbasi kishte një zë të fuqishëm dhe pasi i përsëriti disa herë këto fjalë, të gjithë dëgjuan. Këto fjalë e prekën zemrën e medinasve. Ata u ndalën dhe u kthyen drejt Muhammedit duke thënë: “Lebbejk! Ja ku jemi!”. Njëqind nga këta ndjekës besnikë kaluan me vështirësi nga kalimi i bllokuar nga devetë dhe e sulmuan armikun, me çfarë e ndalën përparimin e tij. E çliruar nga shtypja e armikut, ushtria filloi të ndalej dhe të kthehej gradualisht në betejë. Luftimi ishte i ashpër dhe rezultati i betejës, për shkak të kushteve natyrore dhe egërsisë së beduinëve që sulmonin, mbeti i papërcaktueshëm për një kohë. Muhammedi u ngjit në një vend të lartë për ta ndjekur betejën. I emocionuar nga ajo që shihte, ai thirri: “Tani zjarri është nxehur. Unë jam Profeti që s’gënjen dhe jam pasardhësi i Abdu’l Muttalibit”.

Pastaj Muhammedi i kërkoi Abbasit një grusht gurësh të vegjël dhe duke i hedhur ato drejt armikut, tha: “Shkatërrojini, kapini ata!” Armiku vërtet kishte filluar të shpërndahej. Vendosmëria e grupit medinas dhe entuziazmi i ushtarëve të rikthyer pas ikjes, e siguruan fitoren. Armiku iku dhe sulmi mbaroi. Shumë u vranë dhe myslimanët luftuan aq ashpër kundër armikut, sa u vranë edhe disa fëmijë të vegjël. Kjo ishte një gjë, të cilën Muhammedi e kishte ndaluar rreptësisht.

 

Betty Kelen

Myslimanët ndaluan pak para luginës së Hunejnit dhe në agim, marshuan drejt armikut. Djali i Umarit përshkruan ç’ndodhi në vijim:

“Zbritëm poshtë një lugine të gjerë në muzgun e agimit por armiku kishte ardhur atje para neve dhe ishte fshehur në rrugët anësore dhe në vendet e ngushta. Ata ishin të fortë, të armatosur mirë dhe dinin ç’bënin. Për Zotin, ishim të tmerruar kur zbrisnim poshtë luginës dhe Havazini na sulmoi përnjëherë”.

Beduinët sulmuan me gurë, me shigjeta, me shtiza e me shpata. Pjesa e përparme e ushtrisë së Muhammedit, nën komandën e Halidit, u thye dhe devetë filluan të vraponin tejembanë.

Në mesin e ushtarëve, ai (Muhammedi) i pa konvertitët e ri nga Mekkeja dhe u thirri si njeri i tyre që ishte: “Ku po shkoni o njerëz? Kthehuni! Ejani tek unë! Unë jam i Dërguari i Zotit. Unë jam Muhammedi, djali i Abdullahut”.

Asnjëri prej tyre nuk dëgjoi. Dhe përse duhej të dëgjonin vallë? Kishte pas tyre një ushtar të havazinëve, me flamurin e varur mbi shtizën e tij. Secilën herë që e hidhte shtizën, tehu i saj përfundonte mbi gjoksin e një ushtari armik. Zëri i Profetit kishte humbur mes zhurmës së njerëzve dhe zërit të deveve. Ai i kërkoi xhaxhait të tij Abbasit, në njeri me zë të fuqishëm, që të thirrte: “O shokë, mos e harroni Pemën e Betimit!” Ndërsa Aliu, aq i qetë në paqe por një përbindësh në betejë, i vendosur pranë tij, po luftonte për t’i dalë prapa shpine prijësit të Havazinëve dhe për ta vrarë atë. (“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”) .

 

Muhammed Husejn Hajkal

Myslimanët arritën në Hunejn në mbrëmje dhe qëndruan në hyrje të luginës deri në agim. Në agimin e ditës së nesërme, ushtria filloi të lëvizte dhe Muhammedi që kalëronte mbi mushkën e tij të bardhë, ishte prapa Halid bin Velidit që i komandonte trupat e fisit Sulajm, të cilat e përbënin pjesën e përparme të ushtrisë.

Teksa myslimanët kalonin nëpër kanionin e Hunejnit, Malik ibn Aufi i urdhëroi ushtrisë së tij të sulmonte në muzgun para agimit, fillimisht vetëm me shigjeta dhe pastaj me një sulm të përgjithshëm. Radhët e myslimanëve u shpërndanë dhe u kapluan nga paniku. Disa prej tyre ikën nga kanjoni aq larg sa mundeshin. Duke e parë atë që u ngjante myslimanëve, Ebu Sufjani u ndje i kënaqur për humbjen e armiqve të tij të vjetër, të cilët vetëm para pak kohësh e festonin çlirimin e Mekkes. Ai tha: “Myslimanët nuk kanë për të shpëtuar pa u hedhur në det që të gjithë” (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Paganët pësuan disfatë por mundën të rigrupoheshin dhe thuhet se arritën të tërhiqeshin me sukses nga lugina e Hunejnit.

 

D.S. Margoliouth

Gjenerali (i paganëve) Malik bin Auf, thuhet se arriti t’i mbante në pozitat e tyre kalorësit e tij, aq sa ishte e mjaftueshme për t’i mbrojtur më të dobëtit mes tyre dhe më pas, arriti t’i nxirrte në një lartësi, prej të cilës mund të niseshin drejt Taifit. Me sa duket, disa nga gratë shpëtuan bashkë me të dhe disa të tjera ranë në duart e myslimanëve. Halid bin Velidi, ashpërsia e të cilit ishte qortuar disa herë nga Profeti, u qortua përsëri për mendimin e tij se e kishte për detyrë t’i vriste gratë. Ishte ky një akt krejtësisht i papranueshëm për idetë e Profetit mbi burrërinë.

Në të njëjtën mënyrë, Profeti i qortoi edhe ata që kishin menduar se ishte detyra e tyre t’i vrisnin fëmijët e jobesimtarëve. “Cilët janë më të mirët nga mesi juaj?”, tha ai, “në jo fëmijët e jobesimtarëve..”

Një sukses i rëndësishëm ishte arritur dhe fati i qëndroi pas Profetit në një kohë kur e kundërta do të kishte pasur pasoja serioze. Ebu Sufjani ishte i gatshëm ta shfrytëzonte një disfatë të myslimanëve, ndonëse nuk kishte mjaft fuqi për të shkaktuar vetë një gjë të tillë” (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, Londër, 1931).

 

Hunejni ishte beteja e fundit e udhëhequr personalisht nga Muhammedi, i Dërguari i Zotit. Ajo filloi me shpërndarjen e myslimanëve, të cilët ikën në çdo anë për të shpëtuar, krejtësisht shpërfillës ndaj faktit se edhe Profeti ishte në fushëbetejë. Megjithatë, më në fund myslimanët dolën fitimtarë falë vendosmërisë dhe guximit të Profetit dhe të fisit të tij.

Në biografinë e tij të të Dërguarit, historiani indian M. Shibli, shkruan:

Në vend të fitores së myslimanëve, ajo që mund të shihej në Hunejn ishte ikja e e tyre. Profeti shikoi përreth dhe nuk gjeti askë tjetër, përveç një numri të paktë nga shokët e tij. Ebu Katada, një sahabe i Profetit, i cili ishte i pranishëm në Hunejn, thotë se teksa ushtria ishte duke ikur, ai u takua me Umar ibn el-Khattabin, të cilin e pyeti: “Ç’do të bëhet puna e myslimanëve tani?” Ky i fundit, ia ktheu: “Kështu qenka vullneti e Zotit” (“Jeta e Profetit (Siratu’n-Nebi), vëll.1, fq.535-536, botuar 1976, Azamgarh, Indi).

 

Sir William Muir

Ikjen e befasishme të ushtarëve në fillim të asaj dite, Profeti e shihte si një pasojë të besimit të tepërt të tyre në numrin e ushtrisë. Suksesi i mëpasëm iu vesh ndihmës së ndihmuesve të padukshëm që kishin luftuar kundër armikut. Kështu përmendet kjo betejë në Kur’an (9:25):

Vërtet Zoti ju ndihmoi në shumë beteja. Dhe në Hunejn, kur ju ishit mendjemëdhenj për shkak të numrit tuaj e ky numër s’ju solli dobi. Toka, me gjithë gjerësinë e saj, u bë ngushtë për ju. Atëherë kthyet shpinë dhe ikët...(“Jeta e Muhammedit”, fq.143, Londër, 1877).

 

Në këtë kontekst, “ndihmuesit e padukshëm” e kanë kuptimin e moralit të tyre të lartë. Në fillim të betejës, ata u mundën dhe u shpërndanë. Por më pas u frymëzuan nga shembulli i Profetit, guximi i të cilit e rifreskoi moralin e tyre dhe i bëri të luftonin kundër armikut me një guxim të ri.

Beteja e Uhudit kishte filluar me fitoren e myslimanëve dhe kishte përfunduar me një disfatë të tyre. Ajo e Hunejnit filloi me humbjen e tyre dhe përfundoi si një fitore për ta.  Në fillim të betejës u vranë shumë myslimanë si pasojë e panikut dhe e pavendosmërisë së tyre.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Fitorja ishte e kushtueshme dhe myslimanët paguan një çmim të lartë për të. Ata do të mund ta fitonin betejën shumë më lehtë sikur të mos ishte ajo ikje e tyre në fillim, e cila e bëri Ebu Sufjanin të besonte se të gjithë do të hidheshin në det. Ndonëse burimet nuk i përmendin emrat e të gjithë të rënëve në betejë, ata përmendin se dy fise myslimane thuajse u zhdukën krejtësisht dhe se i Dërguari mbajti një funeral për të gjithë ata. Një gjë që e kompenzonte këtë humbje të madhe jetësh ishte superioriteti i padiskutueshëm që kjo betejë u solli myslimanëve. Për më tepër, fitorja solli më shumë plaçka dhe të burgosur lufte, se ç’kishin parë ndonjëherë (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

 

Aliu dhe beteja e Hunejnit

Heroi i betejës së Hunejnit, si në të gjitha betejat e mëparshme, ishte përsëri Aliu. Kur të gjithë shokët e Profetit po iknin nga fushëbeteja dhe vetëm tetë vetë kishin mbetur pranë Profetit, Aliu ishte ai i cili qëndroi para këtij të fundit për ta mbrojtur. Beduinët sulmonin por secilën herë, ai i kthente prapa njësoj siç kishte bërë në Uhud. Për një kohë, gjithçka ishte njësoj si Uhudi.

Më në fund, Aliu arriti ta kthente rrjedhën e betejës. Fillimisht, ai rrëzoi nga deveja e tij Uthman bin Abdullahun që ishte njëri nga prijësit e armikut dhe e vrau atë. Më pas, në një luftim ballë për ballë, ai e vrau Ebu Xherdelin, prijësin e fisit Havazin. Kur këta dy prijës u vranë, armiku e humbi morali dhe më pas edhe vetë betejën.

 

M.Shibli

Fisi Malik i Thakifëve luftonte burrërisht por filloi të shpërndahej kur u vra prijësi i tyre Uthman bin Abdullahu... (“Jeta e të Dërguarit”, Azamgarh, Indi, 1976).

 

Siç përmendëm më sipër, Ebu Sufjani, prijësi i fisit Umejje, ishte i pranishëm në kampin mysliman. Ndonëse e kishte “pranuar” Islamin, ai i gëzohej ikjes së myslimanëve dhe shpresonte se të gjithë do të hidheshin në det. Kur Hikda bin Umejje, një tjetër “mysliman” i fisit Umejje, e pa ikjen e myslimanëve në fillim të betejës, ai tha: “Më në fund u prish magjia e Muhammedit”. Me siguri që të dy e imagjinonin rivendosjen e perëndisë së tyre Hubalit, në vendin e tij në Qabe.

Ebu Sufjani dhe pjesëtarët e tjerë të fisit të tij nuk e fshihnin dot kënaqësinë e tyre kur po dukej se myslimanët do të pësonin disfatë nga beduinët. Por kjo kënaqësi zgjati shumë pak. Shumë shpejt ndodhi një kthim në betejë dhe beduinët u mundën. Ky kthim i gjendjes duhet të ketë shkaktuar një dëshpërim të madh tek Ebu Sufjani dhe fisi i tij, të cilët e humbën edhe mundësinë e fundit për t’i rikthyer kohët e “Injorancës”.

Fiset që luftuan kundër myslimanëve i kishin lënë të gjitha pronat e tyre në fushëbetejë. I Dërguari urdhëroi që të mblidheshin gjërat, kafshët të çoheshin në Xhirana, një vend ndërmjet Mekkes dhe Taifit dhe ta prisnin ardhjen e tij. Në ndërkohë, ai vendosi ta pushtonte edhe Taifin që ishte kështjella e fundit e idhujtarëve. Për këtë qëllim, ai urdhëroi që pjesa kryesore e ushtrisë të marshonte në atë drejtim. Edhe të arratisurit nga beteja ishin strehuar në kështjellën e Taifit.

Gjatë rrugës për në Taif, i Dërguari kaloi pranë një grupi njerëzish që qëndronin rreth trupit të një gruaje të vrarë. Pasi i pyeti, kuptoi se ajo ishte vrarë nga Halid bin Velidi.

 

Muhammed ibn Is’hak

Një mik i yni na ka thënë se i Dërguari, një ditë pas Hunejnit, kaloi pranë trupit të një gruaje të vrarë nga Halid bin Velidi dhe i pa njerëzit e saj të mbledhur përreth trupit. Kur e dëgjoi këtë, ai e thirri Halidin dhe ia ndaloi vrasjen e fëmijëve, grave dhe skllevërve (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”).

 

I Dërguari e rrethoi Taifin por ky rrethim nuk dha ndonjë fryt dhe u ndërpre. Megjithatë, Taifi pranoi të dorëzohej vullnetarisht disa javë më pas.

Nga Taifi, i Dërguari shkoi në Xhirana për t’i ndarë plaçkat e luftës, të cilat ishin marrë nga fusha e Hunejnit. Pjesë që ia dha Ebu Sufjanit dhe bijve të tij ishte më e madhe se pjesa që u dha të tjerëve. Umajjadët nuk i besonin dot fatit të tyre. Ebu Sufjani, i cili kishte shumë arsye për të mos marrë asgjë fare pas “performancës” së tij në Hunejn, u emocionua dhe i tha të Dërguarit: “Ti je bujar në luftë po aq sa je në kohë paqeje”.

Disa orientalistë kanë thënë se pjesa që i Dërguari ia dha Ebu Sufjanit dhe bijve të tij kishte për qëllim t’i mbante myslimanë, tani që nuk kishte mënyrë tjetër për ta fituar besnikërinë e tyre. Ata thonë se i Dërguari kurrë nuk hezitoi t’i “blente” idhujtarët, kurdo që ata ishin të gatshëm ta shisnin fenë e tyre për deve, dele ose për gurë të çmuar.

 

Ne nuk pajtohemi me këtë mendim. Pas çlirimit të Mekkes, Ebu Sufjani, bijtë e tij dhe pjesëtarët e tjerë të Umajjadëve ishin në mëshirë të Muhammedit. Ai mund t’i vriste lehtësisht dhe të gjithë idhujtarët e Arabisë nuk mund të bënin asgjë për t’i shpëtuar. Ai nuk kishte nevojë t’i blinte ata ose dikë tjetër, që këta ta pranonin Islamin. Pranimi i tyre i Islamit edhe ashtu s’kishte kurrfarë vlere. Duke u falur dhurata Ebu Sufjanit dhe bijve të tij, Profeti i Islamit vetëm sa e demonstronte faktin se nuk ishte një njeri hakmarrës. Për arabët, siç mund ta kujtojë lexuesi, hakmarrja ishte pjesë e natyrës së tyre. Ai u përpoq ta zbuste armiqësinë e tyre ndaj Islamit me mirësi dhe me bujari. Këto dhurata ishin një gjest simbolik i kësaj sjelljeje.

Ebu Sufjani, bijtë e tij dhe Umajjadët e tjerë, pas pranimit të këtyre dhuratave, u quajtën “Muallafu Kulubuhum” (ata, zemra e të cilëve u fitua). Profeti u fali sasi të mëdha nga preja e luftës armiqve të tij, që të mund t’i fitonte zemrat e tyre.

Dr. Muhammed Hamidullahu, në veprën “Hyrje në Islam” (1970), në faqen 80 thotë:

“Ata, zemra e të cilëve u fitua” janë të llojeve të ndryshme. Juristi i madh, Ebu Ja’la el-Farra thotë: “Ata, zemrat e të cilëve u fituan”, janë katër llojesh:

1-      Ata, zemrat e të cilëve duhet të zbuteshin që të mund t’i vinin në ndihmë Islamit.

2-      Ata, zemrat e të cilëve duhet të zbuteshin që të mund të qëndronin larg nga të dëmtuarit e myslimanëve

3-      Ata, të cilët i tërhiqte Islami

4-      Ata, me konvertimin e të cilëve bëhej i mundur konvertimi i gjithë fisit të tyre në Islam

Është e lejuar që të shfrytëzohet secila nga këto kategori të “atyre, zemrat e të cilëve duhet të fitohen”, qofshin ata myslimanë ose politeistë.

Ebu Sufjani dhe fisi i tij i takonin kategorisë së dytë, të atyre “zemra e të cilëve duhet të fitohej, që të qëndronin larg nga të dëmtuarit e myslimanëve”.

 

Ensarët dhe preja e Hunejnit

Disa nga të rinjtë e ensarëve ishin të dëshpëruar me atë që atyre u dukej si një ndarje e “padrejtë” e presë së luftës. Kur Profeti po e ndante prenë e luftës, disa prej tyre thanë se ai po e favorizonte Kurejshin. Kur Profeti e dëgjoi këtë, urdhëroi që ensarët të mblidheshin në një çadër dhe u tha:

“Ç’është kjo që po dëgjoj prej jush në lidhje me ndarjen e presë o ensarë? A jeni zemëruar sepse u dhashë një pjesë më të madhe mekkasve sesa juve? Por më thoni njëherë: a nuk është e vërtetë se ju i adhuronit idhujt tuaj dhe Zoti ju solli udhëzim nëpërmjet meje? A nuk është e vërtetë se ju po shkatërroheshit nga lufta civile dhe Zoti ju bashkoi nëpërmjet meje? A nuk është e saktë se ju ishit të varfër dhe Zoti u pasuroi nëpërmjet meje?”.

Secilës pyetje, ata iu përgjigjën kështu: “Po, kështu është dhe ky është bekimi i Zotit dhe i të Dërguarit të Tij”.

Por pyetjet e tija ishin thjesht retorike dhe i Dërguari tashmë e kishte shprehur përgjigjen e tyre.

 

Sir William Muir

...ju mund të kishit thënë: “ti erdhe në Medine si një njeri që quhej gënjeshtar dhe ne e dëshmuam vërtetësinë tënde. Ti erdhe si një ikanak i pashpresë dhe ne të ndihmuam. Ti erdhe si një i pastrehë dhe ne të strehuam. Ti erdhe i mjerë dhe ne të mbrojtëm” Përse po shqetësoheni për gjëra të kësaj bote, me të cilat vetëm kam dashur t’i afroj zemrat e këtyre njerëzve ndaj Islamit, ndërkohë që ju jeni të vendosur në besimin tuaj? A nuk jeni të kënaqur që ata t’i marrin devetë dhe bagëtinë, kurse ju ta merrni me vete të Dërguarin e Zotit tuaj në shtëpi? Jo! S’kam për t’ju lënë kurrë. Sikur i gjithë njerëzimi të shkojë në një anë dhe njerëzit e Medines në anën tjetër, unë do të shkoja andej nga shkojnë medinasit. Zoti qoftë i mëshirshëm ndaj tyre, i bekoftë bijtë e tyre dhe bijtë e bijve të tyre përgjithmonë! (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1861 .

 

Kur ensarët i dëgjuan këto fjalë, sytë e tyre u mbushën me lot dhe thanë: “Të tjerët le t’i marrin bagëtitë, delet dhe devetë. Gjithë ç’duam në është Muhammedi dhe asgjë tjetër”.

Ensarët gjithashtu kishin pasur frikë se Profeti mund të vendoste të qëndrojë në Mekke dhe ta bëjë atë kryeqytet të tij. Por ai i siguroi se kurrë nuk kishte për ta lënë Medinen dhe se ai dhe medinasit do të ishin të pandarë përgjithmonë.

Nga Xhirana, myslimanët u kthyen në Mekke ku Profeti bëri shtatë rrotullime rreth Qabes dhe i kreu ritet e pelegrinazhit të vogël (Umre).

Beteja e Hunejnit ishte mundësia e fundit e Arabisë pagane. Kur myslimanët dolën fitimtarë në këtë betejë, më në fund ra perde në prologun pagan të dramës së historisë arabe. Por paganët, ose më saktë paganët e fshehtë, edhe shumë kohë do të vazhdonin ta godisnin pas shpine Islamin.

Në Mekke, Profeti i bëri rregullimet e fundit në lidhje me administrimin dhe politikën e qytetit. Para se të largohej, ai e emëroi Akib bin Usajdin si guvernator të qytetit. Ky ishte emërimi i parë i një zyrtari të përhershëm në historinë e Islamit. Përveç kësaj, ai shpalli se Mekkeja ishte kryeqyteti fetar i Islamit.

Pasi kaluan një muaj përplot ndodhi në Mekke dhe në rrethinë, i Dërguari i Zotit dhe ushtria e tij u kthyen në Medine.

 

D.S. Margoliouth

Duke i dhënë Islamit një kryeqytet fetar, i cili nuk do të bëhej kryeqendër politike, themeluesi i kësaj feje siguroi një vazhdimësi të sistemit edhe në periudhat më kaotike të tij.

Vizita në Mekke, e cila ishte shoqëruar nga aq shumë ndryshime, përfundoi me një pelegrinazh të vogël të Profetit. Pas kësaj, Akibi, djali i Usajdit, u emërua guvernator i Mekkes me një pagë prej një dirhemi në ditë. Ky ishte emërimi i parë i një zyrtari permanent në Islam. Në Hajber, qyteti tjetër me rëndësi nën sundimin e myslimanëve, udhëheqësia lokale ishte lënë për të vazhduar me punën e saj. Përveç guvernatorit, në Mekke u la edhe një zyrtar fetar, gjegjësisht Mu’adh bin Xhebeli, një medinas, të cilit Profeti ia besoi detyrën e të mësuarit të fesë së re. I Dërguari u kthye në Medine pas një mungese prej më shumë se një muaji (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, Londër, 1931.) 

 

33. Ekspedita e Tebukut 

Beteja e Mut’asë, në të cilën myslimanët pësuan disfatë, u bë në shtator të vitit 629. Humbja e myslimanëve u interpretua si një shenjë e dobësimit të tyre dhe të shtetit të ri islam. Pas një imazhi të tillë, plaçkitësit arabë me shumë lakmi mendonin ta sulmonin Medinen. Por në vitin 630, në Medine filloi të flitej se nuk ishin fiset veriore të arabëve por trupat romake ata që planifikonin një pushtim të Hixhazit.

Muhammedi, Profeti i Islamit, vendosi të merrte masa parandaluese për mbrojtjen e Medines dhe u urdhëroi ndjekësve të tij të përgatiteshin për një ekspeditë të gjatë në veri.

Ishte muaji shtator dhe moti në Hixhaz ishte tejet i nxehtë. Për më tepër, një thatësirë e gjatë e rrezikonte zonën dhe rezervat ushqimore po harxhoheshin. Për këto arsye, përgjigja e myslimanëve ndaj kësaj thirrjeje ishte pa ndonjë entuziazëm të madh. Ata nuk donin të ndaheshin nga shtëpitë e tyre në një kohë si kjo.

 

Sir John Glubb

Në shtator ose tetor të vitit 630, i Dërguari i Zotit dha urdhër që të përgatitej një ekspeditë për në frontin bizantin. Moti në Hixhaz ishte akoma shumë i nxehtë, uji dhe ushqimi ishin rralluar dhe lëvizja e një force të madhe ushtarake do të ishte e vështirë. Ndoshta kujtimet e katastrofës në Mut’ah e shkatërronin akoma më shumë vullnetin e njerëzve për t’u përballur sërish me bizantinët (“Jeta dhe koha e Muhammedit”).

 

Hipokritët në Medine e shfrytëzuan këtë mundësi për të ngjallur dyshime dhe pakënaqësi në mendjet e myslimanëve të ri. Ata jo vetëm që nuk merrnin pjesë në ekspeditë por edhe përpiqeshin t’i pengonin të tjerët nga një gjë e tillë. Në një përpjekje të tillë për ta shkatërruar moralin e myslimanëve, ata filluan të thoshin se kësaj radhe, armiqtë e tyre nuk ishin thjesht fiset e varfra arabe që as armatim të duhur nuk kishin dhe as dinin të luftonin me rend dhe disiplinë. Tani armiku i tyre do të ishte Roma, shteti më i fuqishëm dhe më i civilizuar i botës, i cili mund t’i shkatërronte myslimanët.

Edhe përkundër kësaj, shumë myslimanë iu përgjigjën thirrjes së Profetit dhe u armatosën për ta mbrojtur fenë. Kur u bë një numërim, doli se ishin paraqitur 30,000 vullnetarë. Kjo ishte ushtria më e madhe e mbledhur ndonjëherë në Arabi.

Kësaj radhe, Profeti e emëroi Ali ibn Ebu Talibin si mëkëmbës të vetin në Medine. Arsyet e zgjedhjes së Aliut për këtë detyrë mund të përmblidhen në tri pika:

1-              Ai deshi t’i tregonte botës se e konsideronte Aliun më të kualifikuar se gjithë të tjerët për të qenë sundues i myslimanëve dhe për të qenë prijës i Shtetit Islam. Andaj, e emëroi pikërisht atë si mëkëmbësin e tij në kryeqytet.

2-              Të gjithë ushtarët po niseshin për në ekspeditë, duke e lënë Medinen pa një ushtri të mirëfilltë. Në rast të një sulmi kundër qytetit nga fiset nomade, Aliu mund ta kontrollonte situatën falë guximit dhe aftësive të tija.

3-              Shumë hipokritë kishin mbetur në Medine dhe të tjerë akoma ishin ndarë nga ushtria dhe ishin kthyer në qytet. Ata ishin një rrezik potencial për kryeqytetin e Islamit. Andaj Profeti zgjodhi një njeri, i cili do të mund ta mbronte Medinen nga çdo sulm pagan, qoftë me forcë ushtarake, qoftë me anë të përçarjeve të brendshme.

 

Për hipokritët, s’kishte një goditje më të dhimbshme sesa ta shihnin Aliun në një pozitë autoritare mbi ta. Kur ushtria u largua nga Medineja, ata filluan të përshpërisnin se i Dërguari e kishte lënë Aliun në Medine sepse donte të shpëtonte prej tij. Aliu u ndje shumë i pikëlluar se mësuesi i tij e kishte parë si një ngarkesë të tepërt. Andaj, menjëherë doli në rrugë dhe e arriti ushtrinë në vendin e quajtur Xhurf. I Dërguari ishte i befasuar që e shihte por kur Aliu ia shpjegoi çështjen, ai tha:

“Ata njerëz gënjejnë. Unë të lashë në Medine që të më përfaqësoje mua. A nuk je i kënaqur që të jesh pranë meje siç ishte Haruni për Musën, me dallimin e vetëm se nuk ka profet tjetër pas meje?”

 

 

Washington Irving

Nga kjo shprehje, shumë njerëz kuptuan se Muhammedi kishte për qëllim ta shpallte Aliun si Kalif ose si pasardhës të vetin. Kjo kuptohet nga rëndësia e fjalës që përdoret për ta shprehur lidhjen mes Aronit (Harunit) dhe Mojsiut (Musës). (“Jeta e Muhammedit”).

 

Aliu ishte i kënaqur me fjalët që i dëgjoi nga i Dërguari dhe u kthye në Medine për t’i marrë përsipër detyrat e tija si mëkëmbës.

Kur Profeti e priti Aliun në kampin e tij në Xhurf, disa nga shokët e tij ishin me të. Njëri prej tyre ishte Saad bin Ebu Vakkasi, fitimtari i ardhshëm i betejës Kadisijja kundër persëve. Ai u tregoi myslimanëve të tjerë se në prani të tij, i Dërguari i Zotit i tha Aliut se ai ishte për të si Haruni për Musën, me dallimin e vetëm se Aliu nuk ishte profet.

 

Pas një marshi të mundimshëm, ushtria arriti në frontin sirian dhe u ndal në një fshat të quajtur Tebuk, pa gjetur gjurmë të ndonjë ushtrie romake ose të ndonjë armiku tjetër. Kufiri ishte i krejtësisht i qetë. Informatat që kishin ardhur në Medine në lidhje me një pushtim të mundshëm të romakëve kishin qenë të gabuara.

Paqja dhe qetësia në frontin sirian janë një dëshmi tjetër se betejën e Mut’asë romakët e konsideronin thjesht si një sulm të një grupi arabësh të shkretëtirës. Sikur Mut’a-ja të ishte ndonjë betejë madhështore, siç kanë qejf ta tregojnë disa historianë, s’ka dyshim se romakët do ta kishin ruajtur garnizonin e tyre në kufi. Mirëpo nuk kishte asnjë gjurmë prej tyre.

I Dërguari u mendua se ç’duhej bërë më tej në Tebuk.

 

Washington Irving

Muhammedi e mblodhi këshillin e luftës dhe pyeti në duhej të vazhdonin më larg se Tebuku. Umari ia ktheu me qesendi: “Nëse ke urdhër të Zotit për të vazhduar, atëherë vepro ashtu!” Muhammedi ia ktheu: “Sikur të kisha urdhër të Zotit për të vazhduar, s’do të kërkoja këshillë prej teje”. (“Jeta e Muhammedit”).

 

Më në fund, Profeti vendosi të mos vazhdonte drejt Sirisë por të kthehej në Medine. Ushtria kaloi dhjetë ditë në Tebuk. Ndonëse nuk ndodhi asnjë incident, prania e saj në Tebuk pati një ndikim tek popullsia. Shumë fise veriore të beduinëve e pranuan Islamin dhe Daumat’ul-Xhendel, një pikë strategjike mes Medines dhe Sirisë, u fitua si territor i ri.

Pak para se të nisej ushtria për në Tebuk, murgjërit e manastirit Shën Katerina në luginën e Sinait, erdhën për t’u takuar me Profetin. Ai i pranoi dhe u dha edhe të krishterëve një dokument të ngjashëm si Kushtetuta e Medines, e cila u ishte dhënë hebrenjve. Kushtet kryesore, të shprehura në këtë dokument ishin:

1. Myslimanët do t’i mbronin kishat dhe manastiret e të krishterëve. Ata nuk do të dëmtonin dhe nuk do të shkatërronin asnjë pronë të kishës për të ndërtuar xhami ose për të ndërtuar shtëpi për myslimanët.


2. E gjithë prona e kishës do të ishte e liruar nga çdo lloj tatimi.


3. Asnjë autoritet kishtar nuk do të detyrohej nga myslimanët që ta linte pozitën e tij.


4. Asnjë i krishterë nuk do të detyrohej nga myslimanët për ta pranuar Islamin


5. Sikur një grua e krishterë të martohej me një burrë mysliman, ajo do të kishte liri të plotë për ta ndjekur fenë e saj

 

Pasi kishte pushuar për një kohë, Profeti dha urdhër që ushtria të nisej për në shtëpi. Ai u kthye në Medine pas një mungese njëmujore.  

 

34. Shpallja e kapitullit Bara’ah ose Teube 

Kur erdhi koha për pelegrinazhin e vitit të nëntë pas Hixhrit, i Dërguari i Zotit kishte një mori punësh që e prisnin atë dhe e kishte të pamundur të largohej nga Medineja. Andaj, ai e dërgoi Ebu Bekrin në Mekke, si prijës të një grupi prej treqind pelegrinësh, për t’i kryer ritet e Haxhit. Ishte kjo detyra e parë udhëheqëse e Ebu Bekrit.

Ebu Bekri dhe pelegrinët u larguan nga Medineja. Një ditë pas nisjes së tyre, Profetit i erdhi një shpallje e re, e quajtur “Bara’ah” ose “Teube”, që është kapitulli i nëntë i Kur’anit. Atij iu urdhërua që ose personalisht t’ua shpallte këto vargje njerëzve ose nëpërmjet dikujt nga familja e tij.

Në përshtatshmëri me këtë urdhër hyjnor, Muhammedi e zgjodhi kushëririn e tij Ali ibn Ebu Talibin, ia dha devenë e tij dhe i urdhëroi që ta çonte në Mekke shpalljen më të fundit dhe ta lexonte para pelegrinëve, qofshin ata myslimanë ose paganë.

 

Muhammed ibn Is’hak

Kur kapitulli “Teube” iu shpall Profetit pasi Ebu Bekri ishte nisur tashmë për t’i prirë Haxhit, dikush i sugjeroi që t’ia dërgonte këtë shpallje Ebu Bekrit. Ai tha: “Askush s’mund ta përcjellë këtë gjë përveç një njeriu nga shtëpia ime”. Pastaj e thirri Aliun dhe i tha: “Merre këtë pjesë fillestare të kapitullit Teube dhe lexoje para njerëzve në ditën e kurbanit, kur të jenë mbledhur në Mina”. (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”).

 

Washington Irving

Muhammedi e dërgoi Ebu Bekrin si prijës të pelegrinëve në Mekke sepse ai vetë ishte tepër i zënë me punët publike, të cilat i pamundësonin një largim nga Medineja.

Pas pak kohe, ai e thirri dhëndrin e tij dhe nxënësin e tij besnik Aliun dhe duke e hipur në njërën nga devetë e tija më të shpejta, i kërkoi që të shkonte menjëherë drejt Mekkes e ta recitonte një pjesë të saposhpallur të Kur’anit para një numri të madh pelegrinësh të mbledhur nga çdo anë.

Aliu e kreu detyrën e tij me vullnetin dhe me besnikërinë e tij të zakonshme. Ai arriti në qytetin e shenjtë në kulmin e kësaj feste të madhe fetare. Ai u ngrit para një numri të madh njerëzish të mbledhur në kodrën Akabe dhe shpalli se ishte dërguar nga Profeti me një shpallje të rëndësishme hyjnore. Pastaj e lexoi kapitullin që e kishte sjellë me vete, në të cilin feja e shpatës ishte deklaruar me gjithë rreptësinë e saj.

Me t’u kthyer në Medine, Ebu Bekri e shprehu pakënaqësinë dhe habinë e tij se nuk ishte zgjedhur për ta lexuar para njerëzve një shpallje kaq të rëndësishme hyjnore, e cila dukej e ndërlidhur me misionin e tij. Ai u qetësua me t’u siguruar se të gjitha shpalljet e reja duhet të shpalleshin nga vetë Profeti ose nga një njeri i familjes së tij të afërt.

 

Sir William Muir

Kur po afrohej fundi i pelegrinazhit, në ditën e madhe të kurbanit, në vendin ku hidhen gurët në Mina, Aliu ua shpalli njerëzve urdhrin hyjnor.

Kur mbaroi së recituari këto vargje, Aliu vazhdoi: “Më është urdhëruar t’ju them se asnjë jobesimtar s’ka për të hyrë në parajsë. Asnjë idhujtari s’do t’i lejohet të bëjë pelegrinazh pas këtij viti dhe askush nuk do të mund të ecë rreth Shtëpisë së Shenjtë i zhveshur. Gjithkush që ka një marrëveshje me Profetin, le ta dijë se ajo do të respektohet po aq sa e ka afatin. Fiset kanë katër muaj për t’u kthyer në territoret e tyre. Pas kësaj, Profeti nuk ka kurrfarë detyrimi ndaj tyre.

Njerëzit e dëgjuan me kujdes Aliun derisa përfundoi me fjalët e tija. Pastaj u shpërndanë dhe të gjithë shkuan në shtëpi duke ua shpallur fiseve të tyre në gjithë gadishullin urdhrat e prerë që i dëgjuan prej Aliut (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Muhammed Husejn Hajkal

Pasi mbaroi me recitimin e vargjeve, Aliu vazhdoi me fjalët e tija: “O njerëz! Asnjë jobesimtar s’ka për të hyrë në Parajsë, asnjë politeist s’ka për të bërë pelegrinazh pas këtij viti dhe asnjë njeri i zhveshur nuk do të mund të ecë përreth rreth Qabes. Kushdo që ka bërë një marrëveshje me Profetin e Zotit, paqja qoftë mbi të, do t’i vazhdojë marrëveshja për sa kohë të jenë të vlefshme kushtet e saj”. Aliu ua shpalli njerëzve këta katër udhëzime dhe të gjithëve u dha katër muaj afat që të mund të ktheheshin në paqe në shtëpitë e tyre. Pas asaj kohe, asnjë idhujtar nuk bëri pelegrinazh dhe asnjë i zhveshur nuk eci rreth Qabes. Që nga ajo ditë, Shteti Islam ishte themeluar... (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Ali ibn Ebu Talibi i recitoi “shenjat (ajetet) e Zotit” në Mina, si përfaqësues i të Dërguarit të Zotit. Lexuesi ynë duhet ta ketë parasysh se recitimi ose shpallja e “shenjave të Zotit” para njerëzve ishte një detyrë e rëndësishme. Në të vërtetë, është një detyrë aq e rëndësishme sa vetë Zoti e ka marrë përsipër atë. Në Kur’an thuhet:

Këto janë shenjat e Zotit dhe Ne po t’i shpallim me saktësi. Vërtet, ti je njëri nga të Dërguarit...(2:252)

Kjo është ajo që ta shpallim nga Shenjat dhe kjo është porosia e Urtësisë. (3:58)

Këto janë shenjat e Zotit. Ne po t’i shpallim me saktësi. Zoti nuk u bën padrejtësi krijesave të Tija. (3:108)

 

Sipas këtyre vargjeve, vetë Zoti ia shpall Muhammedit “shenjat” e Tija dhe ky i fundit (pasi t’i ketë dëgjuar), ua shpall ato njerëzve. Shpallja e shenjave të Zotit ishte njëra nga detyrat më të rëndësishme të Profetit. Rëndësia e kësaj detyre theksohet në vargjet në vijim:

Zoti ynë! Dërgo tek ata një të Dërguar nga mesi i tyre, që t’ua lexojë ajetet (shenjat), t’ua mësojë atyre librin e urtësinë dhe t’i pastrojë. Vërtet ti je i Fuqishëm dhe i Urtë. (2:129)

...ashtu siç sollëm një të Dërguar nga mesi juaj që t’ua lexojë shenjat Tona, t’ju pastrojë, t’jua mësojë Librin e urtësinë dhe atë që nuk e dinit. (2:151)

Vërtet Zoti u bëri mirësi besimtarëve që u solli një të Dërguar nga mesi i tyre për t’ua lexuar shenjat e Zotit, për t’i pastruar dhe për t’ua mësuar Librin e Urtësinë, ndonëse ata ishin në një gabim të qartë më parë... (3:164)

Është ai që u dërgoi të paditurve një Profet nga mesi i tyre, për t’ua lexuar Shenjat e Tija, për t’i pastruar dhe për t’ua mësuar Librin e Urtësinë, ndonëse ata ishin në një gabim të qartë më parë... (62:2)

 

Sipas këtyre vargjeve, i Dërguari i Zotit i kishte detyrat në vijim:

1. T’ua lexojë njerëzve Shenjat (ajetet) e Zotit


2. T’ua mësojë atyre Librin dhe urtësinë


3. T’i pastrojë


4. T’i udhëzojë në dituri të reja.

 

E para që përmendet nga detyrat e Profetit është “leximi i shenjave të Zotit”. Është një detyrë aq e rëndësishme sa i lë pas të gjitha detyrat e tjera.

Leximi (ose shpallja) e Shenjave të Zotit është përmendur në veçanti në vargjet në vijim:

Kështu Ne të dërguam tek një popull, para të cilit shumë popuj kanë kaluar, që të mund t’ua lexosh atë që ta shpallim.... (13:30)

.. unë jam urdhëruar të jem nga ata që i dorëzohen Zotit dhe ta lexoj Kur’anin. Sikur ndonjëri ta pranojë udhëzimin, ai i bën mirë vetes. Dhe sikur dikush të devijojë, thuaj: “Unë jam vetëm një paralajmërues” (27:91-92)

Vërtet Zoti ju ka dërguar një Porosi, një të Dërguar që jua lexon shenjat e Zotit përplot shpjegime, për t’i udhëzuar nga gjiri i errësirës në Dritë ata që besojnë dhe që bëjnë vepra të mira... (65:10-11)

 

Përveç këtyre, është edhe paralajmërimi në vijim që shprehet në Kur’an:

...ata që e mohojnë besimin në Shenjat e Zotit, do të vuajnë nga dënimi më i dhimbshëm...(3:4)

 

Ishte, pra, pikërisht kjo detyrë e të “lexuarit të shenjave të Zotit”, të cilën duhej ta përmbushte Ali ibn Ebu Talibi.

Siç u përmend më sipër, në muajin Dhilhixhe të vitit të nëntë pas Hixhrit, i Dërguari i Zotit ishte tepër i zënë që të mund ta bënte Haxhin dhe ta lexonte para njerëzve kapitullin e saposhpallur “Bara’ah”. Andaj, sipas urdhrit të prerë të Zotit, ai duhej të zgjidhte një njeri për ta marrë përsipër këtë detyrë. Personi i zgjedhur ishte Ali ibn Ebu Talibi.

Në vitin 8 pas Hixhrit (630), kur Mekkeja ishte çliruar tashmë, Aliu dhe mësuesi i tij Muhammedi e kishin pastruar Shtëpinë e Zotit (Qaben) nga idhujt e arabëve. Aliu i kishte copëtuar këta idhuj dhe i kishte hedhur jashtë Qabes copat e tyre. Në vitin e nëntë pas Hixhrit, ai e pastroi Qaben edhe nga vetë idhujtarët, duke shpallur se kurrë më nuk do t’u lejohej të afroheshin në rrethinën e shenjtë të Qabes.

Stina e pelegrinazhit të vitit të nëntë pas Hixhrit ishte mbledhja e fundit e idhujtarëve në rrethinat e Qabes në Mekke.

Zoti e zgjodhi Ali ibn Ebu Talibin për t’ia rikthyer Qabes pastërtinë e saj të mëparshme dhe i dërgoi Muhammedit një urdhër të veçantë që t’ia tregonte këtë gjë Aliut.  Robi i Zotit Aliu e ktheu Shtëpinë e Zotit në gjendjen në të cilën ajo kishte qenë në kohën e Ibrahimit dhe Ismailit (paqja qoftë mbi ta).

 

Me shpalljen e “politikës qeverisëse” të Islamit në Mina, në vitin e nëntë pas Hixhrit, Aliu u bë një “instrument” në duart e Zotit, njësoj si në vitin 7 pas Hixhrit, kur ishte bërë “dora” e Zotit gjatë pushtimit të Hajberit dhe themelimit të Mbretërisë së Qiejve në tokë.

Rrëfimi mbi shpalljen dhe mbi leximin para njerëzve të kapitullit të nëntë të Kur’anit (Bara’a) vërteton se:

1. Ali ibn Ebu Talibi është pjesëtar i familjes së Muhammedit, të Dërguarit të bekuar të Zotit


2. Në mungesë të tij, detyrat e të Dërguarit të Zotit mund të kryhen vetëm nga Aliu dhe askush tjetër.


3. Një përfaqësues ose pasardhës i të Dërguarit të Zotit mund të zgjidhet vetëm nga Zoti ose nga i Dërguari i Tij dhe jo nga shoqëria (ummeti) myslimane.


4. Aliu ishte personi më i kualifikuar për ta përfaqësuar të Dërguarin e Zotit dhe nuk ka asnjë njeri tjetër më të përshtatshëm se ai.


5. Detyra më e madhe e Prijësit të Shtetit Islam është shpallja dhe përhapja e urdhrave të Zotit në tokë. Ndonëse Ebu Bekri ishte i pranishëm në Mekke, atij nuk iu lejua t’i lexonte këto shpallje dhe në vend të tij, i lexoi Ali ibn Ebu Talibi.

 

Marmaduke Pickthall

Ndonëse Mekkeja ishte çliruar dhe njerëzit e saj ishin bërë myslimanë tashmë, rendi zyrtar i pelegrinazhit nuk kishte ndryshuar, me ç’rast myslimanët e kryenin sipas mënyrës së tyre dhe idhujtarët sipas mënyrës së tyre. Pas nisjes së  karvanit të pelegrinëve nga Medineja në vitin e nëntë pas Hixhrit, në një kohë kur Islami dominonte në Arabinë veriore, u shpall ajo që do të quhej “Deklarata e mbrojtjes”. Profeti i dërgoi një kopje të saj Ebu Bekrit, prijësit të pelegrinëve, me udhëzimin se Aliu duhet t’i lexonte vargjet para njerëzve në Mekke. Përmbajtja e vargjeve ishte se pas këtij viti, vetëm myslimanëve do t’u lejohej të bënin pelegrinazh. Përjashtim i vetëm nga ky rregull ishin ato fiseve idhujtare që kurrë s’kishin marrë pjesë në ndonjë veprimtari kundër myslimanëve dhe që kishin një marrëveshje me myslimanët, të cilën e kishin respektuar gjithnjë. Ata do të vazhdonin t’i gëzonin të drejtat e tyre por kur të mbaronte afati i marrëveshjes, edhe ata do të trajtoheshin si të gjithë idhujtarët e tjerë. Këto vargje e shpallnin fundin e idhujtarisë në Arabi (“Hyrja e përkthimit të Kur’anit të Shenjtë”, Lahore, Pakistan, 1975).

 

Ishte dëshirë e Zotit që robi i tij i zgjedhur Ali ibn Ebu Talibi, duke e recituar Shpalljen e tij, t’i jepte përgjithmonë fund idhujtarisë në Arabi.